Perdana Menteri Luxembourg

Perdana Menteri Grand Duchy Luxembourg
Luxembourg: Premierminister vu Lëtzebuergcode: lb is deprecated Perancis: Premier ministre luxembourgeoiscode: fr is deprecated Jerman: Premierminister von Luxemburgcode: de is deprecated
Jata kecil Luxembourg
Penyandang Luc Frieden sejak 17 November 2023
Cawangan eksekutif Grand Duchy Luxembourg
Gelaran	Mr. Prime Minister (tidak formal) The Honorable (formal) His Excellency (diplomatic)
Status	Ketua kerajaan
Lapor kepada	Grand Duke Luxembourg • Parlimen Luxembourg
Kediaman	Hôtel Saint-Maximin
Pusat	Luxembourg City
Dilantik oleh	Grand Duke Luxembourg
Tempoh jawatan	Tiada tempoh tetap
Surat cara pembentukan	Perlembagaan Grand Duchy Luxembourg
Dibentuk	1 Ogos 1848; 176 tahun yang lalu (1848-08-01)
Pemegang pertama	Gaspard-Théodore-Ignace de la Fontaine
Nama tidak rasmi	Menteri Negara Premier
Timbalan/naib	Timbalan Perdana Menteri
Gaji	€256,800 annually[1]
Tapak web	gouvernement.lu
sunting · sunting di Wikidata

Perdana Menteri Luxembourg (Luxembourg: Premierminister vu Lëtzebuerg; Perancis: Premier ministre luxembourgeois; Jerman: Premierminister von Luxemburg) ialah ketua kerajaan Luxembourg. Perdana menteri mengetuai cabang eksekutif, mempengerusikan Kabinet dan melantik menterinya.

Sejak 1989, gelaran Perdana Menteri telah menjadi gelaran rasmi,^[2] walaupun ketua kerajaan telah dikenali secara tidak rasmi dengan nama itu untuk beberapa lama. Antara tahun 1857 dan 1989, perdana menteri digelar sebagai Presiden Kerajaan,^[3] dengan pengecualian 25 hari jawatan perdana menteri Mathias Mongenast.^[4] Sebelum 1857, perdana menteri adalah Presiden Majlis. Sebagai tambahan kepada gelaran ini, perdana menteri menggunakan gelaran Menteri Negara, walaupun ini biasanya diturunkan kepada gelaran sekunder.

Ini ialah senarai perdana menteri dan kerajaan sejak jawatan itu diasaskan, pada tahun 1848. Dalam fon yang lebih besar ialah tarikh perdana menteri memasuki dan meninggalkan jawatan. Tarikh yang lebih kecil, semasa jawatan perdana menteri, adalah tarikh kerajaan perdana menteri. Luxembourg mempunyai sistem kerajaan kolegial; selalunya, kerajaan akan membentangkan peletakan jawatannya, hanya untuk kerajaan pengganti termasuk ramai, jika tidak kebanyakan, menteri terdahulu yang berkhidmat di bawah perdana menteri yang sama. Setiap tarikh yang lebih kecil mencerminkan perubahan dalam kerajaan tanpa pertukaran perdana menteri.

Dari pengisytiharan perlembagaan pertama, pada tahun 1848, sehingga awal abad kedua puluh, politik Luxembourg didominasi oleh ahli politik dan negarawan bebas.^[5] Kuasa prerogatif duke besar kekal tidak tercemar, dan, oleh itu, raja secara aktif memilih dan melantik perdana menteri secara peribadi. Akibatnya, perdana menteri selalunya seorang yang sederhana, tanpa sebarang pertalian kuat kepada salah satu daripada dua puak ideologi utama dalam Dewan Perwakilan: golongan liberal sekular dan konservatif Katolik.

IPada awal abad ke-20, kemunculan sosialisme sebagai kuasa ketiga dalam politik Luxembourg menamatkan penguasaan golongan bebas, dan seterusnya mempolitikkan kerajaan negara itu.^[5] Ini tidak menjejaskan kedudukan perdana menteri sehingga 1915, apabila Paul Eyschen yang telah lama berkhidmat meninggal dunia dalam jawatan. Kematiannya mencipta perebutan kuasa antara puak utama, yang membawa kepada penubuhan sistem parti yang diformalkan.^[6]

Perdana Menteri (lahir-mati)		Portret	Tempoh jawatan			Raja (Memerintah)
			No.	Mula	Akhir
1	Gaspard-Théodore-Ignace de la Fontaine (1787–1871)		1 Ogos 1848		6 Disember 1848	Willem II (1840–1849)
			Perdana Menteri pertama. Meletak jawatan berikutan Undi tidak percaya.[7]
2	Jean-Jacques Madeleine Willmar (1792–1866)		6 Disember 1848		23 September 1853	Willem III (1849–1890)
			Diberhentikan oleh Gabenor[8]
3	Charles-Mathias Simons (1802–1874)		1 2 3 4 5 6 7 8	23 September 1853 23 September 1854 24 Mei 1856 2 Jun 1857 29 November 1857 12 November 1858 23 Jun 1859 15 Julai 1859	23 September 1854 24 Mei 1856 2 Jun 1857 29 November 1857 12 November 1858 23 Jun 1859 15 Julai 1859 26 September 1860
			Rampasan kuasa 1856. Presiden Majlis sehingga November 1857; selepas itu Presiden Kerajaan meletak jawatan.[9]
4	Victor, Baron de Tornaco (1805–1875)		1 2 3 4 5 6 7	26 September 1860 9 September 1863 31 March 1864 26 January 1866 3 Disember 1866 14 Disember 1866 18 Jun 1867	9 September 1863 31 Mac 1864 26 January 1866 3 Disember 1866 14 Disember 1866 18 Jun 1867 3 Disember 1867
			Kabinet terpendek, Disember 1866. Krisis Luxembourg; Perjanjian London.Meletak jawatan berikutan Undi tidak percaya.[10]
5	Lambert Joseph Emmanuel Servais (1811–1890)		1 2 3 4 5	3 Disember 1867 30 September 1869 12 Oktober 1869 7 Februari 1870 25 Mei 1873	30 September 1869 12 Oktober 1869 7 Februari 1870 25 Mei 1873 26 Disember 1874
			Meletak jawatan.[11]
6	Félix, Baron de Blochausen (1834–1915)		1 2 3 4 5 6	26 Disember 1874 26 April 1875 8 Julai 1876 6 August 1878 21 September 1882 12 Oktober 1882	26 April 1875 8 Julai 1876 6 August 1878 21 September 1882 12 Oktober 1882 20 Februari 1885
			Diberhentikan oleh Grand Duke.[12]
7	Jules Georges Édouard Thilges (1817–1904)		20 Februari 1885		22 September 1888
			Meletak jawatan.[13]

Kerajaan Belanda berkongsi raja-raja yang sama dengan Grand Duchy Luxembourg dari 1815 hingga 1890. Grand Duchy telah mempunyai raja-raja sendiri sejak 1890.

Perdana Menteri (lahir-mati)		Portret	Tempoh jawatan			Raja Memerintah
			No.	Mula	Akhir
8	Paul Eyschen (1841–1915)		1 2 3 4 5 6	22 September 1888 26 Oktober 1892 23 Jun 1896 25 Oktober 1905 9 Januari 1910 3 Mac 1915	26 Oktober 1892 23 Jun 1896 25 Oktober 1905 9 Januari 1910 3 Mac 1915 11 Oktober 1915	Adolphe (1890–1905) Guillaume IV (1905–1912)
			Jawatan perdana terpanjang. Kabinet terpanjang 1896–1905.Luxembourg diduduki oleh Jerman pada 2 Ogos 1914. Meninggal dunia dalam jawatan.[6]
9	Mathias Mongenast (1843–1926)		12 Oktober 1915		6 November 1915	Marie-Adélaïde (1912–1919)
			Jawatan perdana terpendek. Memerintah sebagai Presiden Majlis. meletak jawatan.[4]
10	Hubert Loutsch (1878–1946)		6 November 1915		24 Februari 1916
			Kerajaan minoriti.[14] Meletak jawatan berikutan Undi tidak percaya.[14]
11	Victor Thorn (1844–1930)		24 Februari 1916		19 Jun 1917
			Kerajaan Kesatuan Kebangsaan. Meletak jawatan.[15]
12	Léon Kauffman (1869–1952)		19 Jun 1917		28 September 1918
			Meletak jawatan.[16]

Pada tahun 1918, menjelang akhir Perang Dunia I, Dewan Perwakilan baru telah dipilih dengan cita-cita yang jelas untuk mengkaji semula perlembagaan.^[16] Untuk tujuan ini, parti rasmi telah dibentuk oleh blok politik utama, untuk meningkatkan kuasa tawar-menawar mereka dalam rundingan. Semakan kepada perlembagaan memperkenalkan hak pilih sejagat dan pengundian wajib, menerima pakai perwakilan berkadar, dan mengehadkan kedaulatan raja.

Sejak penubuhan sistem parti, hanya satu kabinet (antara 1921 dan 1925) tidak termasuk ahli lebih daripada satu parti. Selalunya, kerajaan adalah gabungan besar dua parti terbesar, tidak kira ideologi mereka; ini telah menjadikan Luxembourg sebagai salah satu negara demokrasi yang paling stabil di dunia.^[17] Dua kabinet (antara 1945 dan 1947) termasuk ahli setiap parti yang diwakili dalam Dewan Timbalan.

Semasa pendudukan Luxembourg oleh Nazi Jerman dalam Perang Dunia II, Luxembourg ditadbir oleh seorang pegawai Parti Nazi, Gustav Simon. Pierre Dupong terus memimpin kerajaan dalam buangan di United Kingdom sehingga pembebasan Luxembourg pada Disember 1944, di mana kerajaan Luxembourg berperlembagaan kembali ke Grand Duchy. Oleh itu, walaupun Luxembourg secara rasmi dilampirkan pada 30 Ogos 1942, perdana menteri kerajaan dalam buangan, Pierre Dupong, diandaikan kekal sebagai perdana menteri sepanjang masa.

Parti politik:       PD       PNI       CSV       DP

#	Perdana Menteri (lahir-mati)	Potret	Parti Politik		Tempoh jawatan			Kerajaan	Gabungan	Raja-raja (Memerintah)
					Pilihan raya	Mula	Akhir
13	Émile Reuter (1874–1973)			PD	— 1919 1922	28 September 1918 5 Januari 1920 15 April 1921	5 Januari 1920 15 April 1921 20 Mac 1925	Reuter	PD, LL PD, LL PD	Marie-Adélaïde 1912-1919
										Charlotte (1919–1964)
					Kerajaan partisan pertama. gencatan senjata; Perlembagaan dipinda.[16] Hanya kabinet satu parti 1921–1925. Meletak jawatan.[18]
14	Pierre Prüm (1886–1950)			PNI	1925	20 Mac 1925	16 Julai 1926	Prüm	PNI, PRS
					Hanya jawatan perdana menteri PNI. meletak jawatan.[19]
15	Joseph Bech (1887–1975) (kali pertama)			PD	1928, 1931 1934 1937	16 Julai 1926 11 April 1932 27 Disember 1936	11 April 1932 27 Disember 1936 5 November 1937	Bech	PD, LdG PD, PRL PD, PRL
					Longest party-era cabinet 1926–1932. Resigned.[20]
16	Pierre Dupong (1885–1953)			PD	— — —	5 November 1937 7 Februari 1938 6 April 1940	7 Februari 1938 6 April 1940 10 Mei 1940	Dupong-Krier	PD, POL, PRL PD, POL PD, POL
					—	10 Mei 1940	23 November 1944	Govt. in Exile	PD, POL
				CSV	— — —	23 November 1944 23 Februari 1945 21 April 1945	23 Februari 1945 21 April 1945 14 November 1945	Liberation	CSV, LSAP
					1945 —	14 November 1945 29 Ogos 1946	29 Ogos 1946 1 Mac 1947	National Union	CSV, LSAP, GD, KPL
					— 1948	1 Mac 1947 14 Julai 1948	14 Julai 1948 3 Julai 1951	Dupong-Schaus	CSV, GD
					1951	3 Julai 1951	23 Disember 1953	Dupong-Bodson	CSV, LSAP
					Perang Dunia Kedua; Luxembourg kekal neutral.[21] Kerajaan darurat; pendudukan Nazi; kerajaan dalam buangan. Kerajaan Pembebasan;[22] neutraliti berakhir.[23] Kerajaan Kesatuan Kebangsaan.[24] Meninggal dunia semasa menjawat.[25]
17	Joseph Bech (1887–1975) (kali ke-2)			CSV	— 1954	29 Disember 1953 29 Jun 1954	29 Jun 1954 29 Mac 1958	Bech-Bodson	CSV, LSAP
					Resigned.[26]
18	Pierre Frieden (1892–1959)			CSV	1959	29 Mac 1958	23 Februari 1959	Frieden	CSV, LSAP
					Menang pilihan raya 1959; meninggal dunia di pejabat.[27]
19	Pierre Werner (1913–2002) (kali pertama)			CSV	—	2 Mac 1959	15 Julai 1964	Werner-Schaus I	CSV, DP
					1964 —	15 Julai 1964 3 Januari 1967	3 Januari 1967 6 Februari 1969	Werner-Cravatte	CSV, LSAP	Jean (1964–2000)
					1968 — —	6 Februari 1969 5 Julai 1971 19 September 1972	5 Julai 1971 19 September 1972 15 Jun 1974	Werner-Schaus II	CSV, DP
					Jawatan perdana era parti paling lama. Menjadi pembangkang selepas pilihan raya 1974.[28]
20	Gaston Egmond Thorn (1928–2007)			DP	1974 — —	15 Jun 1974 21 July 1976 16 September 1977	21 Julai 1976 16 September 1977 16 Julai 1979	Thorn	DP, LSAP
					Jawatan perdana DP pertama. Menjadi Timbalan Perdana Menteri di bawah Werner apabila CSV kembali ke kerajaan selepas pilihan raya 1979.[29]
21	Pierre Werner (1913–2002) (kali ke-2)			CSV	1979 —	16 Julai 1979 3 Mac 1980	3 Mac 1980 22 November 1980	Werner-Thorn	CSV, DP
					— —	22 November 1980 21 Disember 1982	21 Disember 1982 20 Julai 1984	Werner-Flesch
					Bersara pada pilihan raya 1984.[30]
22	Jacques Santer (lahir 1937)			CSV	1984	20 Julai 1984	14 Julai 1989	Santer-Poos I	CSV, LSAP
					1989 —	14 July 1989 9 Disember 1992	9 Disember 1992 13 Julai 1994	Santer-Poos II
					1994	13 Julai 1994	26 Januari 1995	Santer-Poos III
					Presiden Kerajaan sehingga 1989; Perdana Menteri dari 1989. Dilantik Presiden SPR.[31]
23	Jean-Claude Juncker (lahir 1954)			CSV	— —	26 Januari 1995 4 Februari 1998	4 Februari 1998 7 Ogos 1999	Juncker-Poos	CSV, LSAP
					1999	7 Ogos 1999	31 Julai 2004	Juncker-Polfer	CSV, DP	Henri (2000–kini)
					2004	31 Julai 2004	23 Julai 2009	Juncker-Asselborn I	CSV, LSAP
					2009	23 Julai 2009	4 Disember 2013	Juncker-Asselborn II
					Jawatan perdana era parti tanpa gangguan yang paling lama. Juga Presiden Eurogroup. Dilantik Presiden SPR.
24	Xavier Bettel (lahir 1973)			DP	2013	4 Disember 2013	5 Disember 2018	Bettel I	DP, LSAP, DG
					2018	5 Disember 2018	17 November 2023	Bettel II
25	Luc Frieden (lahir 1963)			CSV	2023	17 November 2023	Incumbent	Frieden-Bettel	CSV, DP

Spesifik

Bibliografi

• Thewes, Guy (July 2003). Les gouvernements du Grand-Duché de Luxembourg depuis 1848 (PDF) (dalam bahasa Perancis) (ed. Édition limitée). Luxembourg City: Service Information et Presse. ISBN 2-87999-118-8. Dicapai pada 23 July 2020.
• "Les gouvernements de 1848 à nos jours" (dalam bahasa Perancis). Service Information et Presse. 31 July 2004. Diarkibkan daripada yang asal pada 8 July 2006. Dicapai pada 2 August 2006.

• Laman web rasmi Perdana Menteri Luxembourg
• Laman web rasmi kerajaan Luxembourg