Ebben

Ebbenhouten olifantjes. Waarschijnlijk van Diospyros ebenum

Ebben, of ook wel ebbenhout, is zwart hout, met een hoge volumieke massa: het zinkt in water.

In engere zin (met als genormeerde Nederlandse naam: ebben) wordt het geleverd door een aantal tropische soorten uit het geslacht Diospyros (familie Ebenaceae). Omgekeerd is het niet zo dat alle soorten in dit geslacht ebben leveren: de meeste soorten leveren geen zwart hout en het is zelfs niet zo dat alle soorten tropisch zijn.

Er wordt verschil gemaakt tussen

  • ebben: dit is zwart met soms lichtbruine strepen. Er bestaan een aantal handelsgroepen (met als bekendste Ceylon-ebben afkomstig van Diospyros ebenum) en
Coromandel (twee delen fineer, gespiegeld)
  • coromandel: dit is bruin-zwart gestreept. Het wordt door meerdere soorten geleverd

Ebben is zeer hard, maar laat zich desondanks redelijk tot heel goed bewerken (zagen, schaven, boren en polijsten). Het heeft een homogene structuur, een korte draad en fijne nerf en splintert daarom bijna niet.

Na droging werkt het zeer weinig. Het wordt onder andere toegepast voor snijwerk, beeldhouwwerk, allerlei sierwerk, lijsten, fineer, schaakstukken, pianotoetsen, muziekinstrumenten of onderdelen ervan.

Ebben is een van de houtsoorten die per kilo worden verhandeld. De reden hiervoor is de kostbaarheid van het materiaal: bomen die ebben leveren worden steeds zeldzamer. Voor een kuub ebbenhout worden tegenwoordig tienduizenden euro's betaald. In veel landen is invoer streng gereglementeerd of zelfs verboden.

Ebbenhout wordt veelvuldig gebruikt bij de productie van muziekinstrumenten: blaasinstrumenten zoals de klarinet, hobo worden wel uit dit hout vervaardigd. Ook voor de toets van strijkinstrumenten wordt normaliter ebbenhout gebruikt. Soms wordt het ook gebruikt voor de pijpen van een doedelzak.

Fotogalerij

  • Achterkant gitaar, met bijzonder ebben
    Achterkant gitaar, met bijzonder ebben
  • Snijwerk in ebben, rond 1610
    Snijwerk in ebben, rond 1610
  • Waaier, rond 1880
    Waaier, rond 1880
  • Netsuke, eind achtiende eeuw, begin negentiende eeuw
    Netsuke, eind achtiende eeuw, begin negentiende eeuw
  • Meubel, circa 1680-1700
    Meubel, circa 1680-1700
  • Meubel met ebbenfineer
    Meubel met ebbenfineer
  • Klok met ebbenfineer
    Klok met ebbenfineer
  • Scheermes
    Scheermes
  • Handvat van mes
    Handvat van mes
  • Houtsnijwerk
    Houtsnijwerk
  • Modern beeldje
    Modern beeldje
  • Houtsnijwerk van 'ebben' (Afrikaanse kunst). Dit zal Dalbergia melanoxylon zijn.
    Houtsnijwerk van 'ebben' (Afrikaanse kunst). Dit zal Dalbergia melanoxylon zijn.
  • Ebben in het Houtvademecum, bij het Centrum Hout
Mediabestanden
Zie de categorie Ebony van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.