Hugo de Grootgracht

Hugo de Grootgracht
De Hugo de Grootgracht, gezien naar de Singelgracht met links bejaardenhuis "De Poort" en in de verte het torentje van politiebureau Raampoort.
Geografische informatie
Locatie	Amsterdam
Stadsdeel	West
Wijk	Frederik Hendrikbuurt
Begin	Singelgracht
Eind	Kostverlorenvaart
Algemene informatie
Aangelegd in	eind 19e eeuw
Genoemd naar	Hugo de Groot
Naam sinds	1881
Opvallende gebouwen	De Poort

De Hugo de Grootgracht is een gracht in Amsterdam-West.

De gracht en bijbehorende kades werden op 30 maart 1881 vernoemd naar de humanist en rechtsgeleerde Hugo de Groot, al werd ze later nog twee keer geherdefinieerd.

De gracht loopt van de Singelgracht, ter hoogte van de Raampoort, in het oosten naar de Kostverlorenvaart in het westen, waar een vijfsprong is met de Bilderdijkgracht en het Westelijk Marktkanaal. De Da Costagracht is een zijgracht. De Nassaukade (brug 166) en de Bilderdijkstraat (brug 7) kruisen de gracht met vaste bruggen.

De kaden langs de gracht hebben de naam Hugo de Grootkade, behalve het eerste deel aan de zuidkant, dat de Da Costakade heet.

Aan diezelfde kant ligt het Bilderdijkpark (op een voormalige begraafplaats van De Liefe) ligt aan de gracht en is met een bolle hoge brug voor voetgangers en fietsen, de Katterug, over de gracht verbonden met de Van Reigersbergenstraat. De gracht loopt evenwijdig met de nabije winkelstraten De Clercqstraat en Tweede Hugo de Grootstraat.

Het eerste deel van de gracht, bij de Nassaukade, werd rond 1882 gegraven op de plek van de Vinkenbuurtsloot, een oude kavelsloot die liep langs het Kerkpad van De Liefde en waar de oude houten huisjes plaats moesten maken voor nieuwbouw. Het laatste deel van de gracht bij de aansluiting met de Kostverlorenvaart werd pas in 1903 aanbesteed.^[1]

Bij een inventarisatie van eventuele toekomstige monumenten werden geen gebouwen aangetroffen die die kwaliteit bezitten; het zal bijna allemaal doorsnee gebouwen uit de periode rond 1900. Eruit springen:

• Hugo de Grootkade 12-16, een blokje ontworpen door D.H. Hogendijk
• Hugo de Grootkade 1-7, een blokje ontworpen door J. Balke
• Hugo de Grootkade 9-15, een blok van een vooralsnog onbekende architect.

Het opvallendste gebouw staat op nummer 20; Zorgcentrum De Poort. Hugo de Grootkade 76 tot en met 86 is wel een gemeentelijk monument, maar maakt deel uit van veel groter geheel.

Zorgcentrum De Poort werd van 1965 tot december 1968 gebouwd op de terreinen van de dan net gesloopte Raamkerk met haar paviljoens voor opvang voor weeskinderen. Initiatiefnemer was de Protestants Christelijke Stichting voor Verpleging, die in juli 1965 de eerste heipaal de grond in zag gaan.^[2] Het ontwerp is afkomstig van Cees van de Bom en Wouter Ingwersen.^[3] Het ontleent haar naam van de oorspronkelijk in het gebouw verwerkte poort naar de Johan van Oldenbarneveldtstraat. Het gebouw werd regelmatig gerenoveerd en bij een van die renovaties werd die poort onderdeel van het gebouw (geen vrije doorloop meer).

Aan de kades is weinig plaats voor kunst in de openbare ruimte. De gevel van het zorgcentrum heeft echter vier mozaïeken die verwijzen naar het geloof en de verpleging. De geglazuurde bakstenen zijn geplaatst in de vorm van een anker, ondersteunende handen, hart- en kruis en verplegende handen. De maker en ontwerper is vooralsnog onbekend. De mozaïeken werden tijdens de bouw geplaatst.^[4][5]

• 
  De Katterug, een brug over de Hugo de Grootgracht, gezien naar de Kostverlorenvaart; oktober 2013.
• 
  De Hugo de Grootgracht, met rechts het Bilderdijkpark en het lijkenhuisje van de voormalige begraafplaats aldaar
• 
  Een van de mozaïeken van De Poort (oktober 2020)

Zie de categorie Hugo de Grootgracht van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.