Potje met vet

Potje met vet, ook wel naar de eerste regel Ik heb een potje met vet genoemd, is een traditioneel Nederlandstalig liedje. Vooral het refrein (“Hier komt het ... couplet / Ik heb een potje met vet / Al op de tafel gezet / Ik heb een potje potje potje potje ve-e-et / Al op de tafel gezet”) is erg bekend. Het liedje kan eindeloos worden gezongen, waarbij men het eerste, tweede, derde en volgende couplet aankondigt.

Geschiedenis

Van oorsprong werd het lied waarschijnlijk gezongen door marcherende soldaten.[1][2]

Het lied werd in 1974 gepopulariseerd door de Nederlandse band Hydra, met behalve het refrein drie unieke coupletten.[3] Eind 20ste en begin 21ste eeuw werd het bij uitstek gezongen tijdens avondvierdaagsen,[4] andere lange wandelingen,[5] tijdens kamperen,[2][6] in de bus (bijvoorbeeld op schoolreisje)[7] of in de auto met vakantie.[2]

Het liedje was in 1994 populair onder lesbiennes, omdat potje of pot, oorspronkelijk een scheldwoord voor lesbiennes, door hen tot een geuzennaam werd gemaakt waarmee ze zich met trots identificeerden.[7]

Het lied is vergelijkbaar met het Engelse liedje 99 Bottles of Beer, en het Franse ... kilomètres à pied, ça use les souliers. Het laatste wordt in het verhaal Asterix en de Noormannen door de bard gezongen, als un milia passuum à pied, ça use les caligae.

Een ander marslied dat tot vervelens toe herhaald kan worden, gaat “Een, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven. / Zo gaat ie goed, zo gaat ie beter. / Alweer een kilometer!”

Betekenis

Het is onbekend waar het genoemde potje met vet voor dient. Een taalkundige opperde in 1970 in De Nieuwe Taalgids dat met 'vet' misschien in dit geval bier werd bedoeld, maar kon daar geen bewijs voor vinden.[8] Taalhistoricus en journalist Ewoud Sanders concludeerde in 2011 dat het mogelijk een oud soldatenmarsliedje was en dat het vet gebruikt zou kunnen zijn "om het leer van onder andere schoenen en riem soepel te houden", maar het kon ook "een (glazen) potje met vet en lont" voor verlichting zijn of "braadvet of vet voor op brood."[2] Het gebrek aan een verklaring voor de betekenis van het lied, dat desondanks zeer populair is geworden, heeft verschillende commentatoren gefrustreerd.[6][9][5][2]

Bronnen, noten en/of referenties
  • Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Potje met vet op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
  1. ↑ Schilt, Jan (1969). Soldaatje spelen onder de smaragden gordel. Van Gennep, p. 31.
  2. ↑ a b c d e Ewoud Sanders, "Ik heb een potje met vet. En een wespentaille", NRC Handelsblad, 15 augustus 2011. Geraadpleegd op 7 januari 2019.
  3. ↑ Hydra, 'Potje met vet' 1974 (5 december 2009). Geraadpleegd op 7 januari 2019.
  4. ↑ "Op zoek naar een nieuw 'potje met vet'", Het Agrarish Dagblad, Reed Business, 3 juni 2009. Gearchiveerd op 13 maart 2016. Geraadpleegd op 7 januari 2019.
  5. ↑ a b Wiener, Lodewijk-Henri (1990). Misantropenjaren: verzamelde verhalen. B. Bakker, p. 44. ISBN 9789462250284. Geraadpleegd op 7 januari 2019.
  6. ↑ a b Hans Dorrestijn (2018). Het rimpelperspectief: Hoe overleef ik de oude dag. Singel Uitgeverijen, 93–94. ISBN 9789038805474. Geraadpleegd op 7 januari 2019.
  7. ↑ a b "Een zeemeermin in de bus", Trouw, 18 juni 1994. Geraadpleegd op 7 januari 2019.
  8. ↑ Vooys, Cornelis Gerrit Nicolaas (1970). De Nieuwe taalgids, Volume 63. H. D. Tjeenk Willink, p. 43. Geraadpleegd op 7 januari 2019.
  9. ↑ Theo Maassen, Nokia & Potje vet. Functioneel Naakt (2004). Geraadpleegd op 7 januari 2019.
Wikisource
Werken van of over dit onderwerp zijn te vinden op de pagina Potje met vet op Wikisource.