Łowczyk lazurowy
Todiramphus lazuli[1] | |||
(Temminck, 1830) | |||
Łowczyki lazurowe na XIX-wiecznym rysunku (po lewej samica, po prawej samiec) | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Gromada | ptaki | ||
Podgromada | Neornithes | ||
Nadrząd | ptaki neognatyczne | ||
Rząd | kraskowe | ||
Rodzina | zimorodkowate | ||
Podrodzina | łowce | ||
Rodzaj | Todiramphus | ||
Gatunek | łowczyk lazurowy | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
najmniejszej troski | |||
| |||
|
Łowczyk lazurowy[4], łowiec lazurowy[5] (Todiramphus lazuli) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Jest endemitem wysp południowej części archipelagu Moluków, administracyjnie należącego do Indonezji. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)[3].
Systematyka
Pierwszego naukowego opisu gatunku dokonał holenderski zoolog Coenraad Jacob Temminck, nadając mu nazwę Alcedo lazuli. Opis ukazał się w 1830 roku w 86. zeszycie serii „Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux, pour servir de suite et de complément aux planches enluminées de Buffon”, a do opisu dołączona była tablica barwna[2][6][7]. Autor jako miejsce typowe błędnie wskazał Sumatrę[2][7], co później skorygowano na wyspę Ambon[2]. Nie wyróżnia się podgatunków[6][8][9]. Zwyczajowo łowczyk lazurowy razem z następującymi gatunkami: łowczyk molucki, łowczyk białogrzbiety, łowczyk leśny, łowczyk różoworzytny i łowczyk białoszyi tworzy grupę gatunków[10]. Niektórzy autorzy uznawali go za podgatunek łowczyka moluckiego[2][11].
Etymologia
- Todiramphus: rodzaj Todus Brisson, 1760 (płaskodziobek); gr. ῥαμφος rhamphos „dziób”[12].
- lazuli: łac. lazulus – lazurowy, ciemnoniebieski[13].
Morfologia
Średniej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady, czarnym dziobie, którego górna część jest nieco jaśniejsza, a dolna u nasady ma niewielką nutę koloru pomarańczowego. Nogi i stopy brązowo-czarne. Tęczówki ciemnobrązowe. Występuje niewielki dymorfizm płciowy. U samców góra głowy ciemnoniebieska, poniżej czarna, dosyć szeroka maska obejmująca nasadę dzioba, policzki, okolice oczu, uszy, rozciąga się wokół głowy, rozszerzając się na kark. Pomiędzy nią a górą głowy, w okolicy nozdrzy biała plamka. Podgardle, gardło, boki szyi, pierś, górna i środkowa część brzucha i boki białe. Dolna część brzucha, pokrywy podogonowe bladoniebieskie. Skrzydła ciemnoniebieskie, ogon dość krótki, także ciemnoniebieski. Grzbiet i zad jasnoniebieski. Samica ma jasnoniebieski cały brzuch, kark i boki fioletowo-niebieskie, pokrywy podskrzydłowe szaro-granatowe. Młode osobniki są podobne do samców, ale mają nieco ciemniejszy odcień niebieskiego i plamkę przy dziobie płowobiałą. Długość ciała 22 cm[11].
Zasięg występowania
Łowczyk lazurowy występuje tylko na trzech wyspach archipelagu Moluków: Seram, Ambon i Haruku. Występuje głównie na terenach położonych do wysokości 640 m n.p.m., chociaż pojedyncze obserwacje miały miejsce na większych wysokościach[3][14]. Zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 33,8 tys. km²[14].
Ekologia
Głównym habitatem łowczyka lazurowego są nizinne lasy tropikalne pierwotnego i wtórnego wzrostu oraz ich obrzeża. Występuje także w lasach bagiennych, namorzynach, ogrodach i terenach uprawnych. Jest gatunkiem osiadłym[11]. Długość pokolenia jest określana na 3,5 roku[14]. Dieta tego gatunku składa się z dużych owadów, głównie prostoskrzydłych (Orthoptera) i chrząszczy, w tym kózkowatych (Cerambycidae). Zdobyczy często wypatruje siedząc na gałęziach w zacienionych górnych partiach lasu lub na drutach w terenie otwartym[11].
Rozmnażanie
Niewiele wiadomo o rozmnażaniu i gniazdowaniu gatunku. Okres lęgowy trwa prawdopodobnie od lipca do grudnia. Gniazduje w nadrzewnych termitierach[11].
Status
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN łowczyk lazurowy od 2022 roku jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern); wcześniej był uznawany za gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened). Liczebność populacji szacowana jest na więcej niż 12 tys., a mniej niż 18 tys. dorosłych osobników. Trend populacji uznawany jest za prawdopodobnie stabilny[3][14].
Przypisy
- ↑ Todiramphus lazuli, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f Denis Lepage: Lazuli Kingfisher Todiramphus lazuli (Temminck, CJ 1830). Avibase. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
- ↑ a b c d Todiramphus lazuli, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-05-05].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 163, 1999.
- ↑ a b Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2023 [dostęp 2023-05-05] (ang.).
- ↑ a b Coenraad Jacob Temminck: Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux, pour servir de suite et de complément aux planches enluminées de Buffon. T. 4: Mousebirds to Hornbills. Paryż: 1838, s. 176. (fr.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
- ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 215. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ P.F. Woodall: Blue-and-white Kingfisher Todiramphus diops, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-03]. (ang.).
- ↑ a b c d e P.F. Woodall & Guy M. Kirwan: Lazuli Kingfisher Todiramphus lazuli, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
- ↑ Todiramphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-04-29] (ang.).
- ↑ lazuli, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-05-05] (ang.).
- ↑ a b c d Lazuli Kingfisher Todiramphus lazuli. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].
- SNL: lazuliisfugl