Athinhkaya

Athinhkaya (birm. အသင်္ခယာ /ʔəθɪ̀ɴ kʰəjà/; panował od ok. 1261 do 1310) – współzałożyciel królestwa Myinsaing w dzisiejszej środkowej Mjanmie (Birmie).

Athinhkaya, były dowódca armii Imperium Paganu, był najstarszym spośród Trzech Szańskich Braci, którzy założyli królestwo Myinsaing wypełniające próżnię jaka powstała w środkowej Birmie po upadku królestwa Paganu w 1287 r. Trzej bracia rządzili jako współregenci, każdy ze swojej oddzielnej stolicy położonej w dystrykcie Kyaukse, w tym Athinhkaya z Myinsaing. Po tym gdy drugi spośród braci, Yazathingyan, zmarł z przyczyn naturalnych ok. roku 1303, Athinhkaya został w 1310 r. otruty przez najmłodszego brata, Thihathu, który dzięki temu przejął całość władzy dla siebie.

Athinhkaya, syn szańskiego ojca i birmańskiej matki, urodził się na początku lat 60. XIII w. Miał dwóch młodszych braci i siostrę. Ich ojciec, Theinkha Bo, był młodszym bratem saopha z Binnaka, który w 1260 r. schronił się w Kyaukse jako uchodźca polityczny. Matka była córką birmańskiego finansisty z Myinsaing^[2].

Gdy bracia osiągnęli wiek młodzieńczy, wszyscy trzej wstąpili na służbę u króla Narathihapate rządzącego w ostatnich latach podupadającego Paganu. Po kilku latach otrzymali oni niższe tytuły szlacheckie i zostali mianowani współdowódcami garnizonu w Myinsaing, ich mieście rodzinnym. Ich jedyna siostra została żoną syna króla, księcia Thihathu, późniejszego gubernatora Pyain^[3].

Po upadku Imperium Paganu w 1287 r. bracia zyskiwali stopniowo władzę nad środkową Birmą w oparciu o swoje rodzinne Myinsaing położone w Kyaukse. 19 lutego 1293 r. (12. dzień Przybywania Księżyca miesiąca Tabaung 654 ME) zostali oni formalnie uznani przez króla za książąt Kyaukse^[4]. 17 grudnia 1297 r. sformalizowali oni swą władzę nad środkową Birmą zmuszając do abdykacji nominalnego króla Paganu Kyawswę, który został wasalem Mongołów, i rozpoczynając rządy jako współregenci ze swych pałaców zlokalizowanych odpowiednio w Myinsaing, Mekkara i Pinle^[5]. W 1301 r. dowodzone przez braci wojska z sukcesem odparły kolejną (i ostatnią) mongolską inwazję, której celem było odzyskanie tronu dla Kyawswy. Gdy w kwietniu 1303 r. Mongołowie opuścili także Tagaung, swoją bazę w Górnej Birmie, cała środkowa Birma znalazła się pod władzą Trzech Szańskich Braci^[3]. Niemniej jednak, Myinsaing, wraz z królestwami Hanthawaddy i Taungngu oraz różnymi drobnymi państwami Szanów, było zaledwie jednym z wielu miniaturowych królestw, jakie wyrosły na terytorium byłego Imperium Paganu.

Athinhkaya, podobnie jak przed nim Kyawswa, musiał poradzić sobie z ambitnym Thihathu, który chciał być jedynym królem w stylu dawnych władców Paganu^[6]. Na przełomie lat 1302/1303 umarł Yazathingyan. 20 października 1309 r. Thihathu koronował się wyzywająco na króla, chociaż wciąż żył Athinhkaya^[7]. 13 kwietnia 1310 r. Athinhkaya zmarł otruty przez brata. W lutym 1313 r. za radą dworskich astrologów Thihathu przeniósł swoją stolicę do nowego miasta Pinya nad rzeką Irawadi stając się w ten sposób założycielem królestwa Pinya^[3].

• Królewska Komisja Historyczna Birmy: Hmannan Yazawin. Wyd. 2003. T. I–III. Rangun: Ministry of Information, Myanmar, 1832. (birm.).
• D.G.E. Hall: Burma. Wyd. III. Hutchinson University Library, 1960. ISBN 978-1-4067-3503-1. (ang.).
• G.E. Harvey: History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. Londyn: Frank Cass & Co. Ltd, 1925. (ang.).
• Maung Htin Aung: A History of Burma. Nowy Jork i Londyn: Cambridge University Press, 1967. (ang.).
• Nai Pan Hla: Razadarit Ayedawbon. Wyd. Dodruk 8., 2004. Yangon: Armanthit Sarpay, 1968. (birm.).
• Lt. Gen. Sir Arthur P. Phayre: History of Burma. Wyd. 1967. London: Susil Gupta, 1883. (ang.).
• ThanT. Tun ThanT., History of Burma: A.D. 1300–1400, t. XLII, grudzień 1959  (ang.).