Berezyna (miasto)

Berezyna

Беразіно
Березино

Pałac Potockich
herb Berezyny↗ flaga Berezyny↗
Państwo	Białoruś
Obwód	miński
Populacja (2010) • liczba ludności	12 000[1]
Nr kierunkowy	1715
Kod pocztowy	223310
Tablice rejestracyjne	5
Położenie na mapie obwodu mińskiego Berezyna
Położenie na mapie Białorusi Berezyna
53°50′N 28°59′E/53,833333 28,983333
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Berezyna (biał. Беразіно, ros. Березино) – miasto na Białorusi w obwodzie mińskim, stolica rejonu berezyńskiego nad rzeką Berezyną; 12,0 tys. mieszkańców (2010).

Pierwsze wzmianki o społeczności żydowskiej w Berezynie pochodzą z XVI wieku. W 1648 roku w trakcie napadu Kozaków pod wodzą Nebaby, miał miejsce pogrom Żydów. W 1702 roku liczba Żydów w mieście liczyła 208 osób. Działała gmina żydowska^[2].

W 1847 roku liczba Żydów wynosiła 1289 osób. W 1880 roku zamieszkiwało miasto 2940 Żydów, a w 1897 roku 3377 na 4871 mieszkańców. Funkcjonowało siedem synagog^[2].

W XIX wieku działała manufaktura sukienna, gorzelnia, młyn, doki rzeczne i fabryka lin (własność Starobintesa). Duży młyn parowy należał do Kapilewicza i Mazo^[3]. Żydzi handlowali drzewem i konopiami. Działała tu szkoła żydowska (kierownicy m.in. Abraham Ginsburg, Sochor Ginsburg) a od 1906 roku żeńska szkoła żydowska Hindy Ginsburg. Powstała biblioteka. Przed rewolucją październikową przewodniczącym rady miejskiej był Beniamin Mowsza Rubenczik. Najwybitniejsi kupcy nosili nazwiska Starobinec, Zeldovich, Parny i Peekus^[3].

Już za czasów sowieckich, w 1925 roku powstała żydowska spółdzielnia rolnicza im. Miasnikowa. Wielu miejscowych Żydów pracowało w administracji i aparacie represji sowieckiej.

Berezynę wojska niemieckie zajęły w sierpniu 1941 roku. W tym samym miesiącu hitlerowcy zamordowali 250 mężczyzn i chłopców żydowskich. Niemcy dla reszty Żydów z Berezyny i okolicznych miejscowości utworzyli getto. 25 grudnia 1941 do Berezyny przybył 12 batalion policji i służb pomocniczych dowodzony przez Antanasa Impulevičiusa. Następnego dnia, 26 grudnia 1941 Niemcy z pomocą kolaborantów litewskich przystąpili do likwidacji getta. Nikomu nie okazywano litości – ani osobom starszym, ani dzieciom, ani kobietom w ciąży, ani chorym. Każdy, kto stawiał opór, został rozstrzelany na miejscu, zgodnie z rozkazem Impulevičiusa. Zamordowano około 940 Żydów^[3].

Po zakończeniu wojny wielu Żydów którzy uciekli z Berezyny, lub walczyli w partyzantce powróciło do miasta. W latach 50 XX wieku w Berezynie mieszkało kilkuset Żydów.

W latach 1950–1990 społeczność żydowska stopniała do kilkunastu osób, część wyjechała do większych miast, a część wyemigrowała do Izraela i USA^[2].

W 1999 roku zdewastowany został cmentarz żydowski, zniszczono 48 macew^[3].

• 
  Kościół, pl. kościelny, 1914

• Przed 1850 rokiem Anna Potocka-Wąsowiczowa wybudowała tu dwupiętrowy, murowany pałac nad Berezyną z przeznaczeniem na jedną ze swoich letnich rezydencji. Przy pałacu był ogród.
• W 1803 roku wzniesiono tu drewniany kościół, również odnowiony przez Annę Potocką^[4].
• synagoga w Berezynie

Stanisław Szostak (1898–1961) – major broni pancernych Wojska Polskiego

• Berezyna na Białorusi
• Berezyna 1.) ihumeńska lub niżna, powiat ihumeński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 144 .