Calotriton arnoldi

Calotriton arnoldi
Carranza & Amat, 2005
Okres istnienia: 1,5–0 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 1.5/0 ↓ 1.5/0
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy ogoniaste
Rodzina	salamandrowate
Rodzaj	Calotriton
Gatunek	Calotriton arnoldi
Podgatunki
C. a. arnoldi Carranza & Amat, 2005 C. a. laietanus Talavera, Valbuena-Ureña, Burriel-Carranza, Mochales-Riaño, Adams, Amat, Carbonell & Carranza, 2024
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1]
krytycznie zagrożony
Zasięg występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Calotriton arnoldi – gatunek płaza ogoniastego z rodziny salamandrowatych (Salamandridae).

Epitet gatunkowy płaza upamiętnia brytyjskiego herpetologa E.N. Arnolda^[2].

Od swej najbliższej krewniaczki traszki pirenejskiej (Calotriton asper) odróżnia się gładszą, czekoladową na grzbiecie, a przezroczystą na brzusznej stronie ciała skórą, podgardlem barw różowej i kości słoniowej, a także szczegółami anatomii kręgów ogonowych^[2]. Badania genetyczne wskazują, że linie obu gatunków zaliczanych do rodzaju Calotriton rozeszły się około półtora miliona lat temu^[2].

Inne badania szacują ten czas na 1,7 miliona lat temu, a także zaowocowały ustaleniem następujących powiązań (Carranza & Amat, 2005, uproszczone)^[3]:

W obrębie samego gatunku C. arnoldi wyróżnia się dwie odmienne pod względem genetycznym i morfologicznym populacje, zamieszkujące dwie strony doliny rzecznej^[1]. Stanowią one dwa osobne podgatunki – nominatywny i opisany w 2024 roku C. arnoldi laietanus^[4].

Zwierzę znane jest nauce od niedawna. Odkryto je w 2005 w obrębie hiszpańskiego Parku Naturalnego Montseny (Parque natural del Montseny)^[2].

Płaz ten występuje jedynie na północnym wschodzie Hiszpanii, a dokładniej w Katalonii, w miejscu odkrycia go; jest to jedyny przedstawiciel rzędu płazów ogoniastych będący endemitem wymienionego państwa, a zarazem jedyny współczesny przedstawiciel kręgowców endemiczny dla Katalonii^[2]. Zasiedla tereny położone na wysokości 600–1200 metrów n.p.m.^[1] Na obszarze poniżej 40 km² żyje około półtora tysiąca osobników^[2], zamieszkując 7 strumieni^[5]. Siedlisko płaza to oligotroficzne strumienie o zimnej (poniżej 15 °C), czystej wodzie, w której rozpuszcza się duża ilość tlenu^[1][2]. Strumienie te mają bardzo strome brzegi i położone są głównie w lasach bukowych, ale także dębowych z domieszką olszy czarnej^[1]. Generalnie nie przemieszcza się prawie wcale, gdyż te same osobniki spotykano w tych samych miejscach lub bardzo blisko^[5].

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN płaz ten od 2008 roku klasyfikowany jest jako gatunek krytycznie zagrożony (CR, ang. Critically Endangered)^[1].

Całkowitą liczbę dorosłych osobników tego gatunku określa się na 1000–1500 zwierząt^[1]. Ulega ona spadkowi, szacuje się, że w ostatnim dziesięcioleciu obniżyła się ona o 15%^[1]. Dotyczy to zwłaszcza wyższych partii strumieni i ma związek z obniżeniem się w nich poziomu wody, butelkowanej i sprzedawanej^[1]. Nie można także wykluczyć roli innych zmian w środowisku spowodowanych działalnością ludzką, wspomina się też o globalnym ociepleniu^[1].

Zwierzę zamieszkuje Park Naturalny Montseny, co jednak nie wystarcza dla skutecznej ochrony gatunku. Dlatego też prowadzi się program rozmnażania płaza w niewoli^[1]. Obejmuje go także załącznik II konwencji berneńskiej oraz załącznik IV dyrektywy siedliskowej Unii Europejskiej^[1].