Definicja sytuacji

Definicja sytuacji – określenie przez partnerów interakcji dyspozycji do działania w danej sytuacji społecznej oraz uświadomienie sobie własnego położenia w niej[1]. Zdefiniowanie sytuacji zależne jest od jej percepcji oraz wartości, jakie dana jednostka posiada. Dla osób biorących udział w interakcji wybór sposobu definiowania sytuacji zależy od położenia jednostek w strukturze społecznej[2].

Pojęcie definicji sytuacji zostało wprowadzone do socjologii przez Williama Thomasa. Po raz pierwszy explicite pojawia się w publikacji Chłop polski w Europie i Ameryce. Używał go zamiast określeń takich jak „reguły zachowania się”, ponieważ chciał przez to podkreślić podmiotowość człowieka[3]. Odnosząc się do popularnych wówczas eksperymentów behawiorystów, Thomas postulował badania eksperymentalne w taki sposób, aby badać reakcje nie na zachowania, ale na znaczenia przypisywane innym osobom, a więc sposoby definiowania sytuacji[4].

Problem ten był szczegółowo analizowany przez Ervinga Goffmana. Podczas interakcji, opisywanych przez niego jako występy, jednostki wybierają dla siebie odpowiednie fasady[5], dostarczające podstawowych elementów definicji sytuacji, przy czym narzucanie innym własnych definicji sytuacji jest celem występów[1]. Sposób zachowania jednostki wynika ze sposobu zdefiniowania własnego położenia[6]. W procesie interakcji definicje te są negocjowane między aktorami w takim stopniu, w jakim pozwalają na to ramy. Wyjście poza ramy powodowałoby, że sytuacje byłyby nierozpoznawalne i interakcje nie byłyby możliwe[7]. Negocjacje prowadzą z kolei do instytucjonalizacji działań we wzory zachowań[8], czego początkowym etapem są procesy nawykania. Dzięki nawykom sytuacje nie muszą być definiowane ciągle na nowo[9]. Powtarzając nawykowo te same aktywności, jednostka ugruntawia wzory zachowań, które stają się podstawą porządku społecznego[10].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Szacka 2003 ↓, s. 129.
  2. ↑ Szacki 2002 ↓, s. 849.
  3. ↑ Szacki 2002 ↓, s. 576.
  4. ↑ Szacki 2002 ↓, s. 576-577.
  5. ↑ Goffman 2000 ↓, s. 57.
  6. ↑ Goffman 2010 ↓, s. 10.
  7. ↑ Szacka 2003 ↓, s. 131.
  8. ↑ Szacka 2003 ↓, s. 131-132.
  9. ↑ Berger i Luckmann 2010 ↓, s. 80.
  10. ↑ Zemło 2003 ↓, s. 255.

Bibliografia

  • Peter L. Berger, Thomas Luckmann: Społeczne tworzenie rzeczywistości. Józef Niżnik (tłum.). Warszawa: PWN, 2010, seria: Biblioteka Socjologiczna. ISBN 978-83-01-16376-1.
  • Erving Goffman: Człowiek w teatrze życia codziennego. Helena Datner-Śpiewak, Paweł Śpiewak (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo KR, 2000. ISBN 83-86989-77-7.
  • Erving Goffman: Analiza ramowa. Stanisław Burdziej (tłum.). Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, 2010, seria: Współczesne teorie socjologiczne. ISBN 978-83-7688-041-9.
  • Barbara Szacka: Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003. ISBN 83-88164-66-X.
  • Jerzy Szacki: Historia myśli socjologicznej. Warszawa: PWN, 2002. ISBN 83-01-13844-0.
  • Mariusz Zemło: Socjologia wiedzy w tradycji interakcyjno fenomenologicznej. Lublin: TN KUL, 2003. ISBN 83-7306-135-5.