Drzewo rurowe

Drzewo rurowe
Drzewo Marka
Ilustracja
Klasyfikacja naukowa
111.232

Idiofon uderzany

Klasyfikacja popularna
Instrument perkusyjny (pomocniczy)
Podobne instrumenty
  • dzwony rurowe
  • dzwonki ręczne
Producenci

Meinl

Drzewo rurowe (ang. Wind chimes, Bar chimes, Chimes tree, pol. Drzewko, fr. chapeau chinois, czyli chiński kapelusz) – instrument perkusyjny (perkusja pomocnicza, 111.242.221 w klasyfikacji Hornbostela-Sachsa). Określa ona ten rodzaj instrumentu jako „ Sets of hanging bells without internal strikers”, czyli zestaw powieszanych dzwonków bez wewnętrznej uderzającej pałki[1].

Podwieszana na sznurkach wiązka rezonujących, brzęczących kawałków metalu, szkła była używana od czasów najdawniejszych w różnych kulturach Azji: na Bali, w Tybecie, Japonii. Najczęściej instrument pełnił funkcje kultowe. W buddyzmie powstało wiele odmian dzwonków podwieszanych u wejścia do świątyni i poruszanych wiatrem. W Chinach i Japonii stał się elementem wystroju domu. W XIX i XX wieku zdobył popularność w krajach kultury zachodniej – w Europie i Ameryce[2].

Wersja nowoczesna używana w orkiestrze symfonicznej, w muzyce filmowej i w jazzie.

W 1967 roku w Los Angeles została wynaleziona i opatentowana wersja instrumentu Mark Tree® bar chime przez nowojorskiego perkusistę Marka Stevensa[3] [4][5][6][7][8][9][10][11][12]. Początkowo nie miał nazwy – na cześć muzyka perkusista Emil Richards nazwał go jego imieniem[4][5][10][12].

Budowa

Instrument zbudowany jest z drewnianego drążka, do którego sznurkami przywiązane są małe metalowe rurki (od 20 do 40 rurek z aluminium, szkła lub mosiądzu). Średnica rurek to zazwyczaj mniej niż pół cala, często 3/8''[4][5][6][7][8][9][10][11][12].

Technika gry i charakterystyka dźwięku

Rurki można uderzać pałeczką lub ręką. Charakterystyczna techniką wykonawczą jest glissando – wystarczy przejechać np. palcem po wszystkich rurkach – w tym celu rurki są strojone[4][5][6][9][11].

Dźwięk ma złożony, jasny tembr[4][6][5][9]. Po zagraniu należy odczekać około 6 sekund, by dźwięk rozszedł się w przestrzeni[6]. W przeciwieństwie do dzwonów rurowych, drzewo rurowe rzadko daje czysty dźwięk i jest konkretnie nastrojone[4][5][6]. Produkuje nieharmoniczne spektrum[4][5][6][9]. Istnieje specjalna notacja dla instrumentu[4][8][9].

Wykorzystanie

Instrument należy do grupy perkusji pomocniczej i jest używany do tworzenia specjalnych, „egzotycznych” efektów dźwiękowych. Nie jest samodzielnym instrumentem[4][5][6][7]. Jest wykorzystywane we współczesnej muzyce klasycznej, popularnej, filmowej oraz w telewizji[4][6][7].

Instrumentu użyli: Per Nørgård, John Zorn i Frank Zappa[7]. Był wykorzystany w serialu Aniołki Charliego[7].

Przypisy

  1. ↑ Revision of the Hornbostel-Sachs Classification of Musical Instruments by the MIMO Consortium. MIMO (Musical Instrument Museums Online), 8-07-2011. [dostęp 2018-07-13]. (ang.).
  2. ↑ wind-bell, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-07-13]  (ang.).
  3. ↑ Mark Tree. [w:] 22-07-2010 [on-line]. Grover pro percussion. [dostęp 2018-07-13]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j Kalani: All about Hand Percussion: Everything You Need to Know to Start Playing Now!. Alfred Music Publishing, 2008, s. 24.
  5. ↑ a b c d e f g h OnMusic Dictionary – Term [online], dictionary.onmusic.org [dostęp 2017-12-27] .
  6. ↑ a b c d e f g h i Robert M. McCormick: Percussion for Musicians: A Complete, Fundamental Literature and Technique Method for Percussion. Alfred Music, 1983, s. 41.
  7. ↑ a b c d e f Samuel Solomon: How to Write for Percussion: A Comprehensive Guide to Percussion Composition. Oxford University Press, 2016, s. 168.
  8. ↑ a b c Thomas Rossing: Science of Percussion Instruments. World Scientific, 2000, s. 196.
  9. ↑ a b c d e f R.J.R.J. Miller R.J.R.J., Contemporary Orchestration: A Practical Guide to Instruments, Ensembles, and Musicians, Routledge, 17 grudnia 2014, ISBN 978-1-317-80624-0 [dostęp 2017-12-27]  (ang.).
  10. ↑ a b c Mark tree – Definition (Artopium's Music Dictionary) [online], musicterms.artopium.com [dostęp 2017-12-31]  (ang.).
  11. ↑ a b c James Holland: Practical Percussion: A Guide to the Instruments and Their Sources. Scarecrow Press, 2005, s. 35.
  12. ↑ a b c James Strain: A Dictionary for the Modern Percussionist and Drummer. Rowman & Littlefield, 2017, s. 118.

Bibliografia

  • Włodzimierz Kotonski: Instrumenty perkusyjne we współczesnej orkiestrze. Kraków: PWM, 1981.

Linki zewnętrzne

  • Ilustracja i przykład dźwiękowy w katalogu instrumentów z Grinnell College Musical Instrument Collection. omeka1.grinnell.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-25)].
  • Demonstracje instrumentu (wideo w serwisie YouTube): 1 | 2 | 3
Encyklopedie internetowe (thin bell):
  • Britannica: art/chime