Efekt McGurka

Efekt McGurka – iluzja ujawniająca rolę interakcji wzroku i słuchu w audiowizualnej percepcji mowy[1]. Do zrozumienia ludzkiej mowy wykorzystywana jest zarówno informacja wzrokowa, jak i słuchowa, a kiedy informacje płynące z tych źródeł są sprzeczne, to mózg integruje je, generując błąd[1].

Opis

Zjawisko to zostało opisane w 1976 roku w czasopiśmie „Nature” przez Harry’ego McGurka i Johna MacDonalda w artykule Hearing lips and seeing voices („Słysząc usta i widząc głos”)[2], ponieważ to, co dana osoba słyszy, w dużej mierze zależy również od tego, co widzi. Jeżeli osoba na filmie rusza ustami, tak jakby mówiła sylabę [ga], a podłożony głos powtarza sylabę [ba], osoby dorosłe słyszą sylabę [da]. W sytuacji odwrotnego podłożenia dźwięku do filmu większość osób dorosłych słyszy [bagba] lub [gaba]. Jeżeli osoby badane słuchają samego dźwięku (bez obrazu) lub kiedy oglądają niezmodyfikowany film, to ten efekt nie występuje – nie pojawiają się błędy[2].

Perspektywa neurobiologiczna

Potocznie uznaje się, że mowa wynika z przetwarzania bodźców słuchowych, ale mózg wykorzystuje informacje pochodzące ze wszystkich zmysłów, przetwarzając je automatycznie na poziomie niedostępnym dla świadomości. Odbiorcy mowy są „informacyjnymi wszystkożercami”, a efekt McGurka jest dowodem na to, jak ważna jest rola integracji bodźców płynących z różnych zmysłów[2].

Obie półkule mózgu biorą udział w wywoływaniu tej iluzji, współpracując, by była możliwa integracja bodźców płynących z różnych zmysłów. U osób po kalozotomii efekt McGurka również występuje, ale jest znaczenie słabszy[3].

Efekt McGurka jest niezwykle silną iluzją – ulegają jej nawet osoby, które wiedzą o jej działaniu, w tym osoby badające to zjawisko od ponad 20 lat[4]. Efekt ten jest słabszy u osób z dysleksją[5], zaburzeniami ze spektrum autyzmu[6], chorobą Alzheimera[7] i osób z zaburzeniami językowymi[8]. Bardzo doświadczeni muzycy nie są podatni na działanie tego efektu[9].

Perspektywa rozwojowa

Niemowlęta już od pierwszych miesięcy życia wykorzystują wizualne wskazówki jako pomoc podczas przetwarzania mowy audiowizualnej[10].  Pomiędzy 6. i 12. miesiącem życia następuje proces ułatwiania przetwarzania fonemów języka ojczystego przy równoczesnym spadku poziomu przetwarzania fonemów niewystępujących w języku ojczystym[10].

Przypisy

  1. ↑ a b MichaelM. O’Shea MichaelM., The Brain – A very Short Introduction, 5 grudnia 2005 .
  2. ↑ a b c H.H. McGurk H.H., J.J. MacDonald J.J., Hearing lips and seeing voices, „Nature”, 264 (5588), 1976, s. 746–748, ISSN 0028-0836, PMID: 1012311 [dostęp 2017-06-27] .
  3. ↑ K.K. Baynes K.K., M.G.M.G. Funnell M.G.M.G., C.A.C.A. Fowler C.A.C.A., Hemispheric contributions to the integration of visual and auditory information in speech perception, „Perception & Psychophysics”, 55 (6), 1994, s. 633–641, DOI: 10.3758/bf03211678, ISSN 0031-5117 [dostęp 2017-06-27]  (ang.).
  4. ↑ C.C. Colin C.C., M.M. Radeau M.M., P.P. Deltenre P.P., Top-down and bottom-up modulation of audiovisual integration in speech, „European Journal of Cognitive Psychology”, 17 (4), 2005, s. 541–560, DOI: 10.1080/09541440440000168, ISSN 0954-1446 [dostęp 2017-06-27] .
  5. ↑ MireilleM. Bastien-Toniazzo MireilleM., AurélieA. Stroumza AurélieA., ChristianCh. Cavé ChristianCh., Audio-Visual Perception and Integration in Developmental Dyslexia: An Exploratory Study Using the McGurk Effect, „Current psychology letters. Behaviour, brain & cognition” (Vol. 25, Issue 3, 2009), 11 stycznia 2010, ISSN 1379-6100 [dostęp 2017-06-27]  (ang.).
  6. ↑ Elizabeth A.E.A. Mongillo Elizabeth A.E.A. i inni, Audiovisual Processing in Children with and without Autism Spectrum Disorders, „Journal of Autism and Developmental Disorders”, 38 (7), 2008, s. 1349–1358, DOI: 10.1007/s10803-007-0521-y, ISSN 0162-3257 [dostęp 2017-06-27]  (ang.).
  7. ↑ X.X. Delbeuck X.X., F.F. Collette F.F., M. Van derM.V. Linden M. Van derM.V., Is Alzheimer’s disease a disconnection syndrome?, „Neuropsychologia”, 45 (14), 2007, s. 3315–3323, DOI: 10.1016/j.neuropsychologia.2007.05.001 [dostęp 2017-06-27] .
  8. ↑ Linda W.L.W. Norrix Linda W.L.W., ElenaE. Plante ElenaE., RebeccaR. Vance RebeccaR., Auditory–visual speech integration by adults with and without language-learning disabilities, „Journal of Communication Disorders”, 39 (1), 2006, s. 22–36, DOI: 10.1016/j.jcomdis.2005.05.003 [dostęp 2017-06-27] .
  9. ↑ Alice M.A.M. Proverbio Alice M.A.M. i inni, Skilled musicians are not subject to the McGurk effect, „Scientific Reports”, 6 (1), 2016, DOI: 10.1038/srep30423, ISSN 2045-2322, PMID: 27453363, PMCID: PMC4958963 [dostęp 2017-06-27]  (ang.).
  10. ↑ a b PrzemysławP. Tomalski PrzemysławP., Developmental Trajectory of Audiovisual Speech Integration in Early Infancy. A Review of Studies Using the McGurk Paradigm, „Psychology of Language and Communication”, 19 (2), 2015, DOI: 10.1515/plc-2015-0006, ISSN 2083-8506 [dostęp 2017-06-27]  (ang.).

Linki zewnętrzne

  • Film pokazujący efekt McGurka (wraz z wyjaśnieniami)
  • Film o efekcie McGurka – BBC Two