Emil Bobrowski

Emil Bobrowski

Data i miejsce urodzenia	18 kwietnia 1876 Niepołomice
Data i miejsce śmierci	12 kwietnia 1938 Kraków
Senator IV kadencji (II RP)
Okres	od 1935 do 1938
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Emil Zygmunt Wiktor Bobrowski (ur. 18 kwietnia 1876 w Niepołomicach^[1], zm. 12 kwietnia 1938 w Krakowie) – działacz socjalistyczny, pułkownik lekarz Wojska Polskiego. Był członkiem w latach 1885–1919 w Polskiej Partii Socjaldemokratycznej (PPSD), w okresie 1919–1930 w Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), a od 1930 w Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR).

Urodził się w rodzinie Leopolda i Anny z Gessnerów^[1]. Jego pradziadek – Szymon służył w wojsku napoleońskim. Ukończył szkołę w Krakowie^[1]. Jako uczeń gimnazjum w Krakowie należał do tajnej organizacji uczniowskiej^[2]. W trakcie studiów medycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim był członkiem studenckiej organizacji "Zjednoczenie" a od 1895 wiceprezesem Bratniej Pomocy^[2]. W tym samym roku rozpoczął działalność w Galicyjskiej Partii Socjaldemokratycznej. W 1898 z powodu przemówienia wygłoszonego w czasie obchodu setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza został podczas stanu wojennego wydalony z Krakowa. Kontynuował studia medyczne w Wiedniu. Po powrocie do Krakowa Był prezesem socjalistycznej organizacji studenckiej "Ruch" oraz czynnym działaczem "Spójni"^[2]. Dyplom doktora medycyny uzyskał na UJ w 1901^[1] i rozpoczął pracę jako asystent dr. Apolinarego Tarnawskiego w jego zakładzie w Kosowie (1901-1904). W 1901 ożenił się z Bronisławą Szrejber^[1]. W latach 1904-1907 pracował jako lekarz Kasy Chorych w Krakowie^[1] a następnie był lekarzem lekarzem naczelnym Kasy Chorych w Podgórzu (1907-1918). Jednocześnie jako działacz PPSD rozwinął szeroką działalność polityczną i społeczną. będąc m.in. prezesem Towarzystwa Domu Robotniczego w Podgórzu (od 1907), radnym miejskim Podgórza (od 1908), prezesem Związku Strzeleckiego w Podgórzu (od 1912) i wiceprezesem Towarzystwa Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza, działaczem Towarzystwa Wyższych Kursów Wakacyjnych oraz III kole Towarzystwa Szkoły Ludowej^[2]. W latach 1904-1918 był członkiem kierownictwa PPSD a także przez pewien czas sekretarzem Komitetu Wykonawczego PPSD (1904-1913). W 1909 brał udział w sądzie obywatelskim nad Stanisławem Brzozowskim. W latach 1910-1914 był współpracownikiem Krakowskiego Związku Pomocy Więźniom Politycznym. Był także przedstawicielem PPSD w Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych^[1]. Z ramienia PPSD dwukrotnie kandydował bezskutecznie do parlamentu austriackiego (1909 i 1911) Do austriackiej Rady Państwa dostał się za trzecim razem po ustąpieniu Witolda Korytowskiego w wyborach dodatkowych z okręgu wyborczego nr 19 Bochnia – Wieliczka – Podgórze (1913-1918)^[3].

Od 7 sierpnia 1914 do 1 września 1917 w Legionach Polskich służył jako oficer-lekarz. Początkowo był komisarzem Legionów w Jędrzejowie i Słomnikach^[4], później komisarzem Polskiej Organizacji Narodowej w 1914 roku^[5]. Następnie służył jako lekarz batalionowy, lekarz pułkowym 4 pułku piechoty, szef sanitarnym c. i k. Komendy Grupy Legionów Polskich w Kozienicach i Dęblinie, a później w c. i k. Komendzie Legionów Polskich w Warszawie. W sierpniu 1917 zwolniony karnie z Legionów w związku z tzw. kryzysem przysięgowym, uniknął aresztowania jako poseł do parlamentu austriackiego. Był współpracownikiem Komisji Kas Chorych Tymczasowej Rady Stanu^[6]. W latach 1917–1918 był kierownikiem Departamentu Opieki Naczelnego Komitetu Narodowego^[2] a następnie naczelnikiem Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej Polskiej Komisji Likwidacyjnej^[7].Od 1917 był radnym Krakowa. W Wojsku Polskim został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów rezerwowych sanitarnych, grupa lekarzy. W 1923 posiadał przydział do 5 batalionu sanitarnego w Krakowie^[8].

W latach 1919-1929 działał w Polskiej Partii Socjalistycznej. Od marca 1919 był przewodniczącym krakowskiej Rady Robotniczej PPS a od 1920 członkiem Rady Naczelnej PPS (od kwietnia do listopada 1928 wiceprzewodniczącym RN). Był także członkiem Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS (1924-1925)^[2]. Z ramienia PPS był posłem na Sejm od 1919 do 1929^[1], gdzie pracował w komisjach zdrowia publicznego i spółdzielczej, wchodził w skład koła poselskiego - Związku Poselskiego Polskich Socjalistów^[2]. Jednocześnie działał w Towarzystwie Uniwersytetu Robotniczego, Towarzystwie Uniwersytetów Ludowych, Instytucie Gospodarstwa Społecznego i przewodniczył Radzie Nadzorczej Drukarni Ludowej. Był także działaczem i członkiem Rady Nadzorczej Związku Spółdzielni Spożywców RP^[2].Wypełniając mandat poselski równolegle 11 lipca 1921 został mianowany wiceprezydentem Krakowa^[9]. W 1923, podczas wypadków krakowskich, mediował ze strajkującymi robotnikami. Na wniosek posłów prawicy, został pozbawiony immunitetu poselskiego i stanął przed sądem który go uniewinnił .

Na początku 1929 złożył mandat poselski, zrzekł się godności wiceprezesa RN PPS i przewodniczącego krakowskiego OKR PPS. W liście otwartym do członków PPS w Krakowie ogłosił swoje zerwanie z PPS motywując to wiązaniem się partii z prawicą oraz Wojciechem Korfantym i Wincentym Witosem przeciwko Józefowi Piłsudskiego. W tym czasie związał się z PPS dawną Frakcją Rewolucyjną^[2]. Podjął też na nowo praktykę lekarską, od 1927 był lekarzem Kasy Chorych w Krakowie, w latach 1929-1932 przewodniczący Związku Okręgowego Kas Chorych w Krakowie. W latach 1934-1935 był lekarzem Ubezpieczalni Społecznej w Krakowie^[2]. W latach 1930–1938 senator III i IV kadencji z listy BBWR, w 1930 został wybrany, w 1935 mianowany przez prezydenta RP. Członek Zarządu Okręgu Kraków Związku Legionistów Polskich w 1936 roku^[10]. W 1935 był członkiem krakowskiej loży wolnomularskiej Przesąd Zwyciężony^[11].

Zmarł 12 kwietnia 1938 w Krakowie^[12]. Pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kw. HD, rząd płd.)^[13].

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 1922^[14],
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – 1938, pośmiertnie^[15],
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski^[14],
• Krzyż Niepodległości – 1931^[14],
• Krzyż Walecznych dwukrotnie^[14],
• Odznaka „Za wierną służbę”.

• Parlament Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1927. Warszawa: 1928. Brak numerów stron w książce
• Jerzy Myśliński, Bobrowski Emil (1876-1938), Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1 A-D, Warszawa 1978, s. 198-199
• Wiktor Krzysztof Cygan: Słownik biograficzny oficerów Legionów Polskich. Warszawa: „Gryf”, 1992, s. 16-17. ISBN 83-85209-08-5.

• Publikacje Emila Bobrowskiego w serwisie Polona.pl