Eodicynodon

Eodicynodon
Barry, 1974
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	synapsydy
Rząd	terapsydy
Podrząd	anomodonty
Infrarząd	dicynodonty
Rodzina	Eodicynodontidae Barry, 1974
Rodzaj	Eodicynodon
Multimedia w Wikimedia Commons

Eodicynodon – rodzaj niewielkiego, prymitywnego dicynodonta, jedyny przedstawiciel rodziny Eodicynodontidae. Żył u schyłku środkowego permu (word, 268–266 mln lat temu) na terenie dzisiejszej Republiki Południowej Afryki. Jest najwcześniejszym i najbardziej bazalnym ze znanych dicynodontów, roślinożernych terapdysów. Szereg cech budowy szkieletu pozwala na odróżnienie eodicynodona od innych przedstawicieli Dicynodontia.

Eodicynodon był stosunkowo niewielkim dicyonodontem – osiągał 45 cm długości i wysokość 15 cm na poziomie barków^[1]. Okna skroniowe bardzo długie i duże. Podniebienie wtórne ukształtowane z kości przedszczękowej, szczęki oraz podniebienia twardego. Z przodu szczęk znajdował się keratynowy dziób. Zęby, z wyjątkiem kłów, zanikły^[2]. Odnaleziono osobnika, który w lewej kości szczękowej miał dwa kły, jednak cecha ta została uznana za anomalię^[3].

Szkielet pozaczaszkowy

Rubidge i współpracownicy wyróżnili w 1994 siedem cech budowy kości kończyn odróżniających eodicynodona od pozostałych rodzajów dicynodontów, między innymi fakt, że kości promieniowa i łokciowa są smukłe, a kość biodrowa wysoka ze stosunkowo niewielkim wyrostkiem przednim. Kończyny przednie były ugięte w kolanach i rozstawione na boki, tylne jednak pozostawały wyprostowane. Kilka cech wskazuje na większą bazalność eodicynodona – np. masywna kość ramienna z rozszerzającymi się zakończeniami oraz niewielka liczba żeber krzyżowych – jednak pozostałe są identyczne jak u bardziej pochodnych form Dicynodontia^[1].

Dokładne określenie cech charakterystycznych eodicynodona jest ważne, gdyż umożliwia odróżnienie go od robertii – innego dicynodonta żyjącego pod koniec środkowego permu w Afryce Południowej. Dokładny zasięg stratygraficzny robertii nie jest znany i dopiero odkrycie pozaczaszkowego szkieletu eodicynodona pozwoliło rozróżnić przedstawicieli tych dwóch rodzajów^[1].

Zarówno Eodicynodon jak i Robertia odnajdywano w skałach Beaufort Group formacji Karoo w RPA w górnych warstwach „strefy eodicynodonów i tapinocefali” (Eodicynodon-Tapinocephalus assemblage zone)^[1], jednak odnaleziono również szczątki eodicynodona z nieco geologicznie młodszych warstw^[3].

Uproszczony kladogram dicynodontów z zaznaczeniem pozycji eodicynodona^[4]

o †Dicynodontia
|--o †Eodicynodon [Eodicynodontidae]
|  |-- †E. oosthuizeni
|  `-- †E. oelofseni
`--o †„Neodicynodontia”??
   |--+-- Dicynodontoidea
   |  `--o †Robertiidae [incl. Diictodontidae]
   `--+--o †Endothiodontoidea
      |  |--o †Pristerodontidae
      |  `--o †Endothiodontidae
      `--o †Emydopoidea
         |--o †Emydopidae
         |--o †Cistecephalidae
         |--o †Myosauridae
         `--o †Kingoriidae

• Eodicynodon oosthuizeni (Barry, 1964)
• Eodicynodon oelofseni Rubidge, 1990