Euanisoptera

Euanisoptera
Bechly, 1996

Okres istnienia: jura–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 201.4/0 201.4/0
Szklarnik leśny, samiec
Żagnica sina, samiec
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	owady uskrzydlone
Infragromada	staroskrzydłe
Nadrząd	Odonatoptera
Rząd	ważki
Podrząd	Epiprocta
(bez rangi)	Euepiproctophora
(bez rangi)	Anisopteromorpha
(bez rangi)	Trigonoptera
(bez rangi)	Pananisoptera
(bez rangi)	Neoanisoptera
Infrarząd	ważki różnoskrzydłe
(bez rangi)	Euanisoptera

Euanisoptera – takson owadów z rzędu ważek, podrzędu Epiprocta i infrarzędu ważek różnoskrzydłych.

Morfologia

Euanisoptera podobnie jak inne ważki różnoskrzydłe mają głowę o dużych oczach złożonych z większymi fasetkami po stronie grzbietowej i mniejszymi po stronie brzusznej, a ich skrzydła w pozycji spoczynkowej trzymane są całkowicie rozprostowane na boki. Odwłok u samic Euanisoptera nie jest jednak tak gruby jak u Petalurida i nie zachowuje ściśle walcowatego kształtu, często będąc miejscami przewężonym lub przypłaszczonym. W pierwotnym planie budowy odwłok samca ma wtórny aparat kopulacyjny z ostatnim segmentem pęcherzyka nasiennego (vesicula spermalis) zaopatrzonym w parzyste flagellae^[1].

Larwy mają wyraźną piramidkę analną utworzoną przez wydłużone, spiczasto zwieńczone przysadki odwłokowe, paraprokty i wyrostki epiproktów, co łączy je z innymi Neoanisoptera. Wyróżniają się na tle wszystkich innych ważek redukcją liczby fałdek przedżołądka z ośmiu do czterech. Z wyjątkiem Austropetaliida charakteryzują się obecnością mięśnia poprzecznego nie tylko w szóstym, ale także w piątym segmencie odwłoka, co umożliwia im poruszanie się napędem odrzutowym, dzięki gwałtownemu wypuszczaniu wody z komory rektalnej. W pierwotnym planie budowy larwy Euanisoptera odróżniają się także od Petalurida mniej lub bardziej nitkowatymi czułkami^[1].

Taksonomia

Takson ten wprowadzony został w 1996 roku przez Güntera Bechly’ego^[2]. Zalicza się do niego wszystkie ważki różnoskrzydłe z wyjątkiem Petalurida. Filogenetyczna systematyka Euanisoptera według pracy Bechly’ego z 2007 roku, do rangi rodziny z pominięciem podziału Valvulida przedstawia się następująco^[3]:

Exophytica
- Cavilabiata
  - Cordulegastrida
    - Zoraenidae
    - Cordulegastridae – szklarnikowate
  - Cristotibiata
    - Neopetaliidae
    - Brachystigmata
      - †Nannogomphidae
      - Eubrachystigmata
        †Hemeroscopidae
        
        Neobrachystigmata
        Chlorogomphida
        †Araripechlorogomphidae
        
        Chlorogomphoidea
        Chloropetaliidae
        
        Chlorogomphidae
        
        Paneurypalpidomorpha
        †Juracorduliidae
        Eurypalpidomorpha
        †Valdicordulioidea
        †Valdicorduliidae
        
        †Araripephlebiidae
        
        Eurypalpidiformia
        †Eocorduliidae
        
        Paneurypalpida
        †Araripelibellulidae
        Eurypalpida
        Synthemistidae
        
        Neolamellida
        Gomphomacromiidae
        
        Valvulida
- Gomphides
  - †Araripegomphidae
  - Progomphidae
  - Desmoproctida
    - Lindeniidae
    - Oligophlebiata
      - Hagenioidea
        †Proterogomphidae
        
        Hageniidae
      - Brevicubitalia
        Zonophoridae
        
        Gomphida
        Epigomphidae
        
        Gomphidae – gadziogłówkowate
Aeshnoptera
- †Mesuropetaloidea
  - †Mesuropetalidae
  - †Liupanshaniidae
- Austropetaliida
  - Archipetaliidae
  - Austropetaliidae
- Panaeshnida
  - †Progobiaeshnidae
  - Aeshnida
    - †Cymatophlebioidea
      - †Rudiaeschnidae
      - †Cymatophlebiidae
    - Paneuaeshnida
      - †Paracymatophlebiidae
      - Euaeshnida
        †Eumorbaeschnidae
        
        Neoaeshnida
        Gomphaeschnidae
        
        Aeshnodea
        Allopetaliidae
        
        Euaeshnodea
        Brachytronidae
        
        Aeshnoidea
        Telephlebiidae
        
        Aeshnidae – żagnicowate

Przypisy

↑ ^a ^b GünterG. Bechly GünterG., Phylogenetic Systematics of basal Pananisoptera and Anisoptera / Petalurida, [w:] GünterG. Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007 .
↑ GünterG. Bechly GünterG., Morphologische Untersuchungen am Flügelgeäder der rezenten Libellen und deren Stammgruppenvertreter (Insecta; Pterygota; Odonata), unter besonderer Berücksichtigung der Phylogenetischen Systematik und des Grundplanes der *Odonata, „Petalura”, Special Volume 2, 1996, s. 1–402 .
↑ GünterG. Bechly GünterG., Phylogenetic classification of fossil and extant odonates, [w:] GünterG. Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007 .