Eudialit
Właściwości chemiczne i fizyczne | |
Skład chemiczny | Na4(Ca,Ce)2(Fe2+,Mn2+)ZrSi8O22(OH,Cl)2 |
---|---|
Twardość w skali Mohsa | 5-5,5 |
Przełam | brak |
Łupliwość | niewyraźna |
Pokrój kryształu | pokrój krótko słupkowy |
Układ krystalograficzny | trygonalny |
Właściwości mechaniczne | kruchy, łatwo rozpuszczalny w kwasach |
Gęstość minerału | 2,74-3,10 g/cm³ |
Właściwości optyczne | |
Barwa | czerwono różowa |
Rysa | biała |
Połysk | szklisty do tłustego |
Współczynnik załamania | nω = 1,588-1,636 nε= 1,588-1,658 |
Inne | dodatni lub ujemny |
Eudialit – minerał zaliczany do gromady krzemianów. Jest krzemianem pierścieniowym. Nazwa minerału pochodzi od złożenia dwóch greckich słów eu = dobrze i dialitos = rozkładalny, co nawiązuje do łatwości rozpuszczenia tego minerału w kwasach. Potocznie eudialit nazywa się krwią północy.
Charakterystyka
Eudialit tworzy kryształy o pokroju grubotabliczkowym i krótkosłupowym. Występuje jako wrosły minerał w postaci zbitych i ziarnistych skupień. Jest kruchym minerałem o szklistym połysku na świeżej powierzchni. Połysk ten „tłuścieje” wraz z wietrzeniem powierzchni kryształu. W płytkach cienkich jest minerałem bezbarwnym oraz nie wykazuje pleochroizmu. Minerał ten współwystępuje z mikroklinem, nefelinem, egirynem, lamprofyllitem, lorenzenitem, murmanitem, arfvedsonitem, sodalitem, enigmatytem, rinkitem, lavenitem, tytanitem oraz magnetytem.
Skład chemiczny
Zazwyczaj minerał ten zawiera do 12% ZrO2 oraz 0,3-2,9% (Ce,La,Y)2O3. Występują także odmiany zasobne w FeO i NbO5 – nazywane są eukolitem.
Składnik | (1) % wag. | (2) % wag. | Składnik | (1) % wag. | (2) % wag. |
---|---|---|---|---|---|
SiO2 | 50,35 | 50,14 | SrO | 0,11 | 0,47 |
TiO2 | 0,38 | 0,46 | Na2O | 12,53 | 14,06 |
ZrO2 | 11,80 | 11,83 | F | 0,23 | – |
Al2O3 | 0,44 | 0,07 | Cl | 1,47 | 1,82 |
REE2O3 | 6,40 | 0,37 | H2O+ | 1,64 | 1,07 |
Fe2O3 | 0,19 | 0,50 | H2O- | – | 0,12 |
Nb2O5 | 0,69 | 0,11 | P2O5 | 0,03 | – |
FeO | 2,41 | 5,32 | S | – | 0,04 |
MnO | 1,34 | 0,60 | -O=(F,Cl)2 | 0,43 | 0,41 |
MgO | 0,13 | 0,24 | ************* | ************* | ************* |
CaO | 9,74 | 11,18 | Suma | 99,88 | 99,38 |
Wzory empiryczne z powyższych analiz
- (1) Na3,85(Ca1,65REE0,19K0,17)Σ=2,01(Fe2+0,32Mn2+0,18Nb0,06Mg0,03)Σ=0,59(Zr0,91Al0,08Ti0,04Fe3+0,001)Si8,02O22(OH2Cl0,39)Σ=2,12 – Kipawa Lake, Kanada
- (2) Na4,29(Ca1,88K0,28REE0,02)Σ=2,18(Fe2+0,70Mn2+0,08Mg0,06Nd0,01)Σ=0,85(Zr0,98Fe3+0,13Ti0,05Al0,01)Σ=0,1,17Si7,90O22(OH1,12Cl0,43)Σ=1,55 – Masyw Chibiński, Półwysep Kolski, Rosja
Krystalochemia
- Grupa punktowa 3-2/m
- Grupa przestrzenna R3-m
- Parametry komórki elementarnej, a=13,95-14,29Å, (b=a), c=29,89-30,49Å
- Z=12
Geneza
Minerał ten powstaje w procesach krystalizacji magmowej powiązanej z powstawaniem masywów sjenitów nefelinowych, granitów alkalicznych i skał z nimi związanych (fojaity, agpaity, lujawuryty, chibinity itp.). Może również powstawać w wyniku pomagmowych procesów pegmatytowych (tzw. pegmatyty agpaitowe) na skutek działającej tam pneumatolizy.
Występowanie
Jest to minerał niezwykle rzadki. Występuje głównie na Półwyspie Kolskim w Rosji (Masyw Chibiny i Łowoziero) wśród sjenitów nefelinowych. Poza Masywem Murmańskim można na niego natrafić w Szwecji (Ostergotland), Norwegii (Langesundfjord), Kanadzie w rejonie Kipawa Lake w Quebec, Grenlandii (Julianehaab i Kangerdluarssuk) oraz na Madagaskarrze, USA, Południowej Afryce, Gwinei i Namibii.
Zastosowanie
- kolekcjonerstwo
- drobna galanteria ozdobna
- Zobacz też: Grupa eudialitu.
Literatura
| Ta sekcja od 2021-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji. |
- Bolewski A., Mineralogia szczegółowa, Wydanie III, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1982, ISBN 83-220-0151-7
- Bolewski A., Manecki A., Mineralogia szczegółowa, Wydawnictwo PAE. Warszawa 1993, ISBN 83-85636-03-X
- Borkowska M., Smulikowski K., Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1973
- Majerowicz A., Wierzchołowski B., Petrologia skał magmowych, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1990, ISBN 83-220-0335-8
- Manecki A, Muszyński M., Przewodnik do petrografii, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków 2008, ISBN 978-83-7464-110-4
- Coдoдoвa Ю.П., Aндреекo З.Д., Грaнaдчикова В.Г., Определитељ ювелирных и поделочных камней, Изд. "НЕДРА", Москва 1985
- Żaba J., Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wyd. Videograf II, Chorzów 2006, ISBN 978-83-7183-385-7
- identyfikator minerału w Mindat: 1420