Ewa Bandrowska-Turska
 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 20 maja 1894 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 25 czerwca 1979 | ||
| Typ głosu | sopran | ||
| Gatunki | opera, | ||
| Zawód | śpiewaczka, pedagog | ||
| Odznaczenia | |||
    | |||
| |||
Ewa Helena Bandrowska-Turska (ur. 20 maja 1894 w Krakowie, zm. 25 czerwca 1979 w Warszawie) – polska śpiewaczka, primadonna Opery Warszawskiej.
Życiorys
Urodziła się w rodzinie Tytusa Bandrowskiego, prof. chemii UJ, i Adeli z Chowańców. Jej ojcem chrzestnym był Adam Asnyk. Miała brata malarza - Adama Bandrowskiego[1]. Maturę uzyskała w Gimnazjum św. Jadwigi we Lwowie. Wychowywała się w muzykalnym środowisku. Śpiewu uczyła się pod kierunkiem stryja - Aleksandra Bandrowskiego, głos kształciła u Heleny Zboińskiej-Ruszkowskiej w Wiedniu. Tam też w 1916 zadebiutowała na koncercie w Domu Polskim. Za oficjalny jej debiut uznano partię Małgorzaty w Fauście Charlesa Gounoda śpiewaną 19 lutego 1917 na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie. W latach 1917–1922 występowała w zespole operowym Teatru Miejskiego we Lwowie. Po kuracji w Zakopanem (spowodowanej chorobą płuc) powróciła na scenę warszawskiej opery, gdzie śpiewała do 1924, zaś w latach 1923–1925 występowała w Teatrze Wielkim w Poznaniu, w latach następnych na scenach Lwowa, Katowic, Poznania i ponownie Warszawy, gdzie w Teatrze Wielkim była solistką, z przerwami, do 1937.
W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Od kwietnia 1940 pracowała jako kelnerka w kawiarni „U Aktorek”, śpiewała także w kawiarni „Salon Sztuki” prowadzonej przez Bolesława Woytowicza (do 1943). Po powstaniu warszawskim znalazła się w Krakowie.
Po wojnie występowała na scenach i estradach w kraju - w Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, a także za granicą - w Związku Radzieckim, Czechosłowacji, krajach skandynawskich, Francji, Anglii, Jugosławii. W latach 1949–1961 występowała na scenie Opery w Warszawie.
Prowadziła jednocześnie działalność pedagogiczną, w latach 1945–1949 była profesorem w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, a od 1949 do 1951 w Wyższej Szkole Operowej w Poznaniu.
Przez wiele lat była prezeską Kapituły Członków Zasłużonych Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu[2].
W 1952 otrzymała Nagrodę Państwową I stopnia za wybitne osiągnięcia artystyczne w dziedzinie śpiewu operowego oraz za propagandę muzyki i wokalistyki polskiej za granicą[3][4].
Od 1923 była żoną Mariana Turskiego. Jej warszawski dom znajdował się na Saskiej Kępie, przy ul. Francuskiej[5].
Zmarła w Warszawie, pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 154b-4-11)[6].
Ordery i odznaczenia
- Order Sztandaru Pracy I klasy (22 lipca 1949)[7]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)[8][9][10]
- Złoty Krzyż Zasługi (9 listopada 1931)[11]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[12]
Przypisy
- ↑ Encyklopedia popularna PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, ISBN 978-83-01-01750-7 [dostęp 2023-09-02] (pol.).
- ↑ Tadeusz Władysław Świątek, Rafał Chwiszczuk, Od Sawy do Kamy, czyli kobiecy ruch społecznikowski, Wydawca Fundacja Cultus Warszawa 2011, s. 31.
- ↑ Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 6, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-08-01].
- ↑ Dziennik Polski, rok VIII, nr 176, (2639), s. 2.
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 18. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: MARIAN TURSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-10-29] .
- ↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi na polu sztuki”.
- ↑ Odznaczenia w dniu Święta Niepodległości. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 258 z 13 listopada 1937.
- ↑ Wysokie odznaczenie Bandrowskiej-Turskiej. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 52 z 6 marca 1938.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi artystyczne oraz na polu propagandy muzyki polskiej zagranicą”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
Linki zewnętrzne
- Małgorzata Kosińska: Ewa Bandrowska-Turska. culture.pl, 2007-11. [dostęp 2013-03-06].
- Audycje radiowe (2) „Ewa Bandrowska–Turska” z cyklu Maksyma Malkowa „Z kolekcji rzadkich nagrań” (ros.)
- Ewa Bandrowska-Turska na zdjęciach w bibliotece Polona
Kontrola autorytatywna (osoba):
