Ewa Matuszewska

Ewa Matuszewska
Mewa
Ilustracja
plutonowy plutonowy
Data i miejsce urodzenia

7 września 1919
Warszawa, Polska

Data i miejsce śmierci

26 września 1944
Warszawa, Polska

Przebieg służby
Lata służby

1943–1944

Siły zbrojne

Armia Krajowa

Jednostki

zgrupowanie „Radosław”

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
*powstanie warszawskie

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (od 1941) Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami
Multimedia w Wikimedia Commons
Tablica upamiętniająca Ewę Matuszewską przy ul. Idzikowskiego 25 w Warszawie

Ewa Matuszewska ps. Mewa (ur. 7 września 1919 w Warszawie, zm. 26 września 1944 tamże) – sanitariuszka służby sanitarnej Obwodu Mokotów Armii Krajowej w powstaniu warszawskim.

Życiorys

Była córką Ignacego (płk. WP, pierwszego szefa Oddziału II Sztabu Generalnego, posła RP na Węgrzech, ministra skarbu)[1] i Stanisławy z domu Kuszelewskiej (pisarki i tłumaczki literatury pięknej)[2][3]. Harcerka i zastępowa Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej Chorągwi Warszawskiej Organizacji Harcerek oraz sportsmenka i pilotka szybowcowa[3]. W 1937 r. ukończyła Gimnazjum Państwowe im. Juliusza Słowackiego[4]. W 1938 r. rozpoczęła studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego; od 1939 r. kontynuowała studia na tajnych kompletach[5]. We wrześniu w czasie obrony Warszawy pracowała razem z matką na punkcie opatrunkowym w Szpitalu Dzieciątka Jezus. Ukończyła jednocześnie szkołę pielęgniarską i kurs specjalistyczny ratowania ciężko rannych. Podczas okupacji niemieckiej w konspiracji – należała do służby sanitarnej w Szarych Szeregach; później służyła w batalionie „Parasol”, gdzie m.in. uczestniczyła w przygotowaniu akcji na SS Rottenführera Alfreda Milke (przeprowadzonej 5 października 1943)[3].

Podczas powstania warszawskiego pełniła funkcję kierowniczki sanitariatu w pułku „Baszta”. Była również zastępczynią ppor. K. Grzybowskiego „Misiewicza”, lekarza kompanii O-2 batalionu „Olza” w tymże zgrupowaniu. Raniona podczas walk powstania[6]. W dniu 26 września 1944 została rozstrzelana przez Niemców w budynku przy alei Niepodległości 117/119, do którego wkroczyli tego dnia. Wraz z nią zginęli pacjenci znajdujący się w tym budynku[6][7].

Odznaczona w 1944 Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami i Krzyżem Walecznych, a także pośmiertnie Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (rozkazem Dowódcy AK nr 512 z 2 X 1944. Nr krzyża 12930)[6][8]. Pochowana na cmentarzu Wojskowym na Powązkach kw. A-24-9-1[3].

Ewa Matuszewska była przybraną córką generała Ludomiła Rayskiego[9].

13 lutego 2020 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda pośmiertnie awansował Ewę Matuszewską do stopnia podporucznika[10].

Upamiętnienie

  • Tablica pamiątkowa na domu rodzinnym przy ul. Idzikowskiego 25 w Warszawie odsłonięta 27 września 2014 r[11].
  • Tablica pamiątkowa na skwerze Stanisława Broniewskiego „Orszy” przy ulicy Puławskiej w Warszawie, odsłonięta w październiku 2010 r[11].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ „Największym umiłowaniem jego życia – wspominał po śmierci Matuszewskiego Bohdan Podoski – była jedyna córka Ewa. Ofiarował jej kiedyś to, co cenił najwięcej – krzyże Virtuti Militari, pradziadowski i własny. Młoda dziewczyna zginęła w Powstaniu Warszawskim. Padła na posterunku jako sanitariuszka, opatrując rannych żołnierzy Armii Krajowej. Zagarnięta przez Niemców, których się nie ulękła, do końca wypełniając obowiązek, została przez nich rozstrzelana za „zbrodnię” okazania pomocy „ludziom wyjętym spod prawa”. Ojcowski i pradziadowski Krzyż Virtuti Militari nie na darmo zdobił jej pokoik dziewczęcy” Bohdan Podoski, Śp. Ignacy Matuszewski, „Ochotniczka”, Rzym, IX 1946, nr 9, s. 11−12. za: Andrzej Krzysztof Kunert, Pułkownik Matuszewski. Jedna rodzina – trzy Virtuti. w: Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego 7/12, Warszawa 2012, s.214 wersja zdigitalizowana
  2. ↑ Zawacka 2005 ↓, s. 215, 217.
  3. ↑ a b c d Michalska i inni 1988 ↓, s. 266.
  4. ↑ Zawacka 2005 ↓, s. 215.
  5. ↑ Zawacka 2005 ↓, s. 215–216.
  6. ↑ a b c Zawacka 2005 ↓, s. 216.
  7. ↑ Kunert 1997 ↓, s. 84.
  8. ↑ Gieniusz 2021 ↓, s. 34.
  9. ↑ Jowita Kubiak: Powstańcza „Mewa”. historia.org.pl, 2014-09-04. [dostęp 2024-06-20].
  10. ↑ Gieniusz 2021 ↓, s. 41.
  11. ↑ a b Gieniusz 2021 ↓, s. 38.

Bibliografia

  • Ewa Marcina Gieniusz CSIC: Ewa Matuszewska „Mewa”. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2021. ISBN 978-83-8229-239-8.
  • Andrzej Krzysztof Kunert: Kawalerowie Orderu Wojennego Virtutu Militari – powstanie warszawskie. W: praca zbiorowa: Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. T. 4. Warszawa: Ars Print Production s.c., 1997. ISBN 83-87224-00-6.
  • Hanna Michalska, Maria Stopień, Bożena Tazbir-Tomaszewska, Wanda Turkowska, Wacława Zastocka: Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945. Poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988. ISBN 83-06-01195-3.
  • Słownik Biograficzny Kobiet Odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari. Elżbieta Zawacka (red.). T. II: H-O. Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK oraz Wojskowej Służby Kobiet”, 2005. ISBN 83-88693-08-5.

Linki zewnętrzne

  • Zdigitalizowana teczka Ewy Matuszewskiej pochodząca ze zbiorów Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu
  • VIAF: 9622163513743911230004
  • PLWABN: 9812415652505606