Goździk skupiony
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | goździkopodobne | ||
| Rząd | goździkowce | ||
| Rodzina | goździkowate | ||
| Rodzaj | goździk | ||
| Gatunek | |||
| Podgatunek | goździk skupiony | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Dianthus barbatus L. subsp. compactus (Kit.) Nyman Consp. fl. eur. suppl. 2:58. 1889[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Goździk skupiony (Dianthus barbatus subsp. compactus (Kit.) Nyman) – podgatunek goździka brodatego należący do rodziny goździkowatych[3]. Według niektórych ujęć taksonomicznych uznawany za odrębny gatunek Dianthus compactus Kit.[4] lub za odmianę goździka brodatego Dianthus barbatus var. compactus (Kit.) Heuff.[5]. Występuje w południowej, środkowej i wschodniej Europie. W Polsce wyłącznie w Bieszczadach. Jest objęty ochroną.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje w Europie południowej (Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Włochy, Rumunia, Serbia), środkowej (południowa Austria, zachodnie Węgry, Polska, Słowacja) i wschodniej (Ukraina)[3]. W Polsce występuje wyłącznie w Bieszczadach sięgając na zachód po linię Smerek – Jasło[6].
Morfologia
- Łodyga
- Wzniesiona, sztywna, o wysokości 20–40 cm. Jest przeważnie pojedyncza, a tylko czasami górą rozgałęzia się.
- Liście
- Ulistnienie nakrzyżległe. Liście 1-nerwowe, równowąskie, ostro zakończone, nasada w postaci pochwy dużo krótszej od szerokości liścia.
- Kwiaty
- Zebrane w zbite wierzchotki na szczytach pędów. Kielich o długości 14–17 mm, purpurowofioletowe, jajowatolancetowate łuski podkielichowe mają długość 12–18 mm i zakończone są cienkim i wiotkim końcem, który dosięga końca kielicha. Płatki korony różowe, drobne (długość 5–6 mm). Mają ząbkowane końce.
- Owoc
- Wydłużona torebka z nasionami o długości ok. 2 mm.
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Siedliskiem są łąki górskie, traworośla, borówczyska, głównie na świeżych i kwaśnych glebach. W Polsce rośnie w Bieszczadach od wysokości 600 m n.p.m. po najwyższe szczyty[6].
Zagrożenia i ochrona
Od 2014 roku roślina jest objęta częściową ochroną gatunkową (jako Dianthus compactus)[7]. W latach 1983–2014 gatunek podlegał ochronie ścisłej[8]. Część jego stanowisk znajduje się w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Nie jest zagrożony[6].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ a b c Dianthus barbatus L. subsp. compactus (Kit.) Nyman. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2014-11-16]. (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Biodiversity of Poland. Vol. 1. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Dianthus barbatus var. compactus (Kit.) Heuff.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-11-16]. (ang.).
- ↑ a b c Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 180. ISBN 978-83-7073-444-2.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 30 kwietnia 1983 r. w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin (Dz.U. z 1983 r. nr 27, poz. 134).
