Isma’il I
| Ten artykuł od 2017-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Isma'il I (ur. 17 lipca 1487 r., zm. 23 maja 1524) – szach Iranu w latach 1501/1502-1524, założyciel dynastii Safawidów, w szóstym stopniu potomek Safi ad-Dina.
Życiorys
Był jednocześnie szejkiem Ardabilu oraz religijnym przywódcą plemiennej federacji kyzyłbaszy, która stanowiła znaczną siłę wojskową. W roku 1500 podbił Szyrwan wraz z Baku - władcy tego państwa byli odwiecznymi rywalami szejków Ardabilu. Następną jego ofiarą stało się osłabione wówczas państwo Ak Kojunlu, pokonawszy jego sułtana zajął 1501/1502 Tebriz, gdzie ogłosił się szachem. W roku 1508 zdobył Bagdad, a w 1510 pokonał pod Merwem szejbanidzkiego chana Muhammada Szejbani (zgodnie z tradycją z jego czaszki miał zrobić puchar) i zdobył Chorasan. Po rozprawieniu się z Szejbanim zamierzał zaatakować imperium osmańskie, jednak w roku 1514 przegrał bitwę na równinie Czałdyran z wojskami sułtana Selima I, utracił Mosul oraz musiał ustąpić z Diyarbakıru, a następnie powtórnie przegrał pod Koczhisarem, tracąc w ten sposób większą część zachodnich zdobyczy. Przyczyną takiego przebiegu wojny była wyższość złożonej z wielu rodzajów wojsk armii tureckiej nad konnym pospolitym ruszeniem Safawidów. Klęski te nie załamały jednak nowej dynastii, i wkrótce doszło do nowych wojen osmańsko-perskich.
Rodzinnym językiem Ismaila I był Tati(Talyskie). Władca urodził się bowiem w miejscowości Ardabił. Po śmierci Isma'ila I, władzę objął jego syn Tahmasp I, który również okazał się być uzdolnionym poetą, zasłużonym dla rozwoju języka tałyskiego i perskego.
- p
- d
- e
Safawidzi |
|
---|---|
Hotaki |
|
Safawidzi |
|
Afszarydzi |
|
Zandowie |
|
Kadżarowie |
|
Pahlawi |
|
- PWN: 3915577
- Britannica: biography/Ismail-I-shah-of-Iran
- Treccani: ismail-i-scia-di-persia
- Universalis: isma-il-ier
- БРЭ: 2632766
- NE.se: ismail-i
- VLE: ismailis-i
- Catalana: 0034048
- DSDE: Ismail_1.
- Hrvatska enciklopedija: 27941