Janusz (arcybiskup gnieźnieński)

Janusz

Data śmierci	26 sierpnia 1271
Arcybiskup gnieźnieński
Okres sprawowania	1258–1271

Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	1258
Sakra biskupia	2 marca 1259

Janusz (ur. ? – zm. 26 sierpnia 1271) – duchowny katolicki, arcybiskup gnieźnieński od 1258.

Życiorys

O jego pochodzeniu wiadomo niewiele. W latach 1232–1252 był kanclerzem arcybiskupa Pełki, a w latach 1252–1258 kanclerzem księcia łęczycko-kujawskego Kazimierza. Sprawował też funkcje dziekana kapituły gnieźnieńskiej (1242), scholastyka łęczyckiego (1250) oraz prepozyta gnieźnieńskiego (1258). Po śmierci Pełki w 1258 został obrany nowym arcybiskupem gnieźnieńskim. 28 lutego 1259 uzyskał zatwierdzenie od papieża Aleksandra IV, który 2 marca tego samego roku udzielił mu też sakry biskupiej.

Jako arcybiskup kilkakrotnie zwoływał synody prowincjonalne i kontynuował wdrażanie reform wewnątrzkościelnych. Od 1261 zwalczał ruch biczowników, na jego wezwanie władza świecka karała ich więzieniem i konfiskatą majątku^[1]. Za jego rządów doszło do kanonizacji Jadwigi Śląskiej (1266). Na płaszczyźnie politycznej współpracował z księciem wielkopolskim Bolesławem Pobożnym (m.in. popierał jego kandydata na biskupstwo poznańskie w 1266).

Przypisy

↑ Janusz Tazbir, Państwo bez stosów i inne szkice. Kraków 2000, s. 24.

Linki zewnętrzne

Katalog Skarbów Dziedzictwa Narodowego – Dokument Janusza, arcybiskupa gnieźnieńskiego, dla księcia pomorskiego Mściwoja zawierający część statutu synodu wrocławskiego, z 16 X 1267 roku. dziedzictwo.polska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-25)].
Katalog arcybiskupów gnieźnieńskich krytycznie zestawiony przez X. J. Korytkowskiego, Kanonika Metropol. Gnieźnieńskiego
Arcybiskup Janusz. archidiecezja.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-30)].

Biskupi gnieźnieńscy

Biskupi diecezjalni	Radzim Gaudenty (1000–?) Hipolit (przed 1025?–1027) Bossuta Stefan (1027–1028) Bogumił (1075?–1092) Heinrich von Wülzburg (ok. 1092?) Marcin (ok. 1099–po 1112) Jakub ze Żnina (przed 1136–1148) Jan Gryfita (1149–po 1167) Zdzisław (1177–po 1180) Bogumił z Dobrowa (lata 80. XII w.) Piotr Łabędź (1191–1198) Henryk Kietlicz (1199–1219) Wincenty z Niałka (1220–1232) Pełka (Fulko) (1232–1258) Janusz (1258–1271) Marcin z Opawy (1278) Jakub Świnka (1283–1314) Borzysław (1314–1317) Janisław (1317–1341) Jarosław z Bogorii i Skotnik (1342–1374) Janusz Suchywilk (1374–1382) Bodzęta (1382–1388) Jan Kropidło (1389–1394) Dobrogost z Nowego Dworu (1394–1401) Mikołaj Kurowski (1402?–1411) Mikołaj Trąba (1412–1422) Wojciech Jastrzębiec (1423–1436) Wincenty Kot (1436–1448) Władysław Oporowski (1449–1453) Jan Sprowski (1453–1464) Jan Gruszczyński (1464–1473) Jakub z Sienna (1474–1480) Zbigniew Oleśnicki (1481–1493) Fryderyk Jagiellończyk (1493–1503) Andrzej Boryszewski (1503–1510) Jan Łaski (1510–1531) Maciej Drzewicki (1531–1535) Andrzej Krzycki (1535–1537) Jan Latalski (1537–1540) Piotr Gamrat (1541–1545) Mikołaj Dzierzgowski (1545–1559) Jan Przerębski (1559–1562) Jakub Uchański (1562–1581) Stanisław Karnkowski (1581–1603) Jan Tarnowski (1603–1605) Bernard Maciejowski (1605–1608) Wojciech Baranowski (1608–1615) Wawrzyniec Gembicki (1616–1624) Henryk Firlej (1624–1626) Jan Wężyk (1627–1638) Jan Lipski (1638–1641) Maciej Łubieński (1641–1652) Andrzej Leszczyński (1653–1658) Wacław Leszczyński (1659–1666) Mikołaj Jan Prażmowski (1666–1673) Kazimierz Florian Czartoryski (1673–1674) Andrzej Olszowski (1674–1677) Jan Stefan Wydżga (1677–1685) Michał Stefan Radziejowski (1687–1705) Stanisław Szembek (1706–1721) Teodor Potocki (1723–1738) Krzysztof Antoni Szembek (1739–1748) Adam Ignacy Komorowski (1749–1759) Władysław Aleksander Łubieński (1759–1767) Gabriel Podoski (1767–1777) Antoni Kazimierz Ostrowski (1777–1784) Michał Jerzy Poniatowski (1785–1794) Ignacy Krasicki (1795–1801) Ignacy Antoni Raczyński (1807–1818) Tymoteusz Gorzeński (1821–1825) Teofil Wolicki (1828–1829) Marcin Dunin (1831–1842) Leon Przyłuski (1845–1865) Mieczysław Ledóchowski (1866–1886) Juliusz Józef Dinder (1886–1890) Florian Stablewski (1891–1906) Edward Likowski (1914–1915) Edmund Dalbor (1915–1926) August Hlond (1926–1948) Stefan Wyszyński (1948–1981) Józef Glemp (1981–1992) Henryk Muszyński (1992–2010) Józef Kowalczyk (2010–2014) Wojciech Polak (od 2014)
Biskupi pomocniczy	Paweł (1299–1308) Dominik (1310–1323) Andrzej Jastrzębiec (1377–1382) Jan (1404–1411) Piotr (1411–1412, 1414–1415) Erazm (1414) Jan (1434–1440, 1447–1469) Antoni (1469–1476) Andrzej z Opalenicy (1476–po 1480) Wojciech z Secemina (1493) Jan z Radziejowa (ok. 1497) Maciej (1498) Jan (1501–1517) Mikołaj Mściwy (1509–1526) Jan Busiński (1527–1541) Sebastian Żydowski (1541–1560) Stanisław Falęcki (1562–1581) Jan Gniazdowski (1583–1608) Andrzej Wilczyński (1608–1625) Andrzej Gembicki (1628–1638) Jan Madaliński (1640–1644) Adrian Grodecki (1644–1658) Kasper Trzemeski (1660–1665) Jan Chrzciciel Bużeński (1667–1674) Wojciech Stawowski (1676–1693) Konstanty Józef Zieliński (1694–1700) Stefan Mdzewski (1700–1718) Franciszek Kraszkowski (1719–1731) Dominik Sienieński (1728–1743) Józef Michał Trzciński (1732–1738) Krzysztof Dobiński (1738–1769) Antonin Kornel Przedwojewski (1768–1793) Jan Karski (1771–1784) Kasper Józef Szajowski (1781–1802) Józef Korytowski (1785–1790) Stefan Łubieński (1790–1808) Michał Mateusz Kosmowski (1791–1804) Ignacy Nepomucen Bardziński (1809–1813) Grzegorz Zachariasiewicz (1809–1814) Wawrzyniec Raczyński (1809–1821) Józef Gembart (1814–1821) Daniel Ostrowski (1816–1818) Marcin Siemieński (1816–1831) Kajetan Kowalski (1833–1840) Anzelm Brodziszewski (1841–1866) Józef Cybichowski (1867–1887) Antoni Andrzejewicz (1890–1907) Wilhelm Kloske (1911–1924) Antoni Laubitz (1925–1939) Lucjan Bernacki (1946–1975) Antoni Baraniak (1951–1957) Jan Czerniak (1959–1989) Władysław Rubin (1964–1979) Szczepan Wesoły (1969–2003) Jan Michalski (1975–1989) Jerzy Dąbrowski (1982–1991) Jan Wiktor Nowak (1982–1996) Bogdan Wojtuś (1988–2012) Stanisław Gądecki (1992–2002) Wojciech Polak (2003–2014) Krzysztof Wętkowski (2012–2021) Radosław Orchowicz (od 2022)

Biskupi diecezjalni