Linia tramwajowa Halle-Ammendorf–Bad Dürrenberg

Linia tramwajowa nr 5

Halle – Ammendorf – Bad Dürrenberg
Dane podstawowe
Numer linii	5
Długość	25 km
Rozstaw szyn	1000 mm
Sieć trakcyjna	600 V
Tramwaj na linii w Schkopau
Historia
Rok otwarcia	1902
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   tory z Marktplatz i Steintor Riebeckplatz; Halle tor w kier. Büschdorf Hauptbahnhof; ; S3, S5X, S7 i Pfännerhöhe (Halle) H.-Schütz-Straße (Halle) Lutherstr. (Halle) Hafenbahn Halle (rozebrana) Huttenstraße (Halle) BG-Klinikum Bergmannstrost (Halle) Tor z Vogelweide Damaschkestr.; ; (Halle) T.-Neubauer-Str. Halle Bahnhof Rosengarten (Merseburg–Halle-Nietleben; S7) Anschluss Betriebshof Rosengarten Betriebshof Rosengarten (Halle) Am Sommerbad (Halle) pętla K.-Wüsteneck-Str. (Halle) dawna zajezdnia Ammendorf Florian-Geyer-Platz (Halle) przystanek Ammendorf i pętla Weiße Elster Weiße Elster (Nebenarm) ICE-Szybka kolej Erfurt-Lipsk/Halle kier. Halle Kollenbeyer Weg ICE-Szybka kolej Erfurt-Lipsk/Halle kier. Leipzig Steinlache Soława granica miasta Halle pętla Korbethaer Str. (Schkopau) Schkopau / Bunawerke (Schkopau) Am Schloß (Schkopau) L.-Uhland-Str. Hohendorfer Marke (Merseburg) Stadtstadion (Merseburg) Linia kolejowa Halle – Bebra Am Stadtpark (Merseburg) Slawenweg (Merseburg) C.-v.-Basedow-Klinikum (Merseburg) Lindenstraße (Merseburg) Merseburg Zentrum; ; Herweghstr. (Merseburg) Haeckelstr. (Merseburg) Leunaweg (Merseburg) Linia kolejowa Halle – Bebra dawna zajezdnia Merseburg Kötzschener Weg (Merseburg) wiadukt nad torami Naumburger Str. Merseburg Merseburg Süd; ; Merseburg dawny tor do Mücheln Leunatorstr. (Leuna) Industrietor (Leuna) dawny tor objazdowy Merseburg–Leipzig-Leutzsch Am Haupttor (Leuna) Pfalzplatz (Leuna) Sachsenplatz (Leuna) Krähenberg Daspig Leuna-Kröllwitz dawne przystanki w Spergau Leipzig Hbf–Großkorbetha Kirchfährendorf/Fährendorf Soława Kurpark (Bad Dürrenberg) Platz der Freiheit (Bad Dürrenberg) Bad Dürrenberg

Linia tramwajowa Halle – Ammendorf – Bad Dürrenberg – otwarta w 1902 roku linia tramwaju międzymiastowego o metrowym rozstawie szyn, funkcjonująca na obszarze landu Saksonia-Anhalt w Niemczech. Łączy miasto Halle (Saale) przez Schkopau, Merseburg i Leunę z Bad Dürrenbergiem. Właścicielem i operatorem linii jest przedsiębiorstwo Hallesche Verkehrs-AG (HAVAG).

Od 1971 r. trasa jest wykorzystywana przez linię tramwajową nr 5 z Halle do Bad Dürrenbergu. Linia ta, mająca długość 31 km, była przez pewien czas najdłuższą linią tramwajową w NRD^[1]. Dziś jest to jedyna funkcjonująca trasa międzymiastowego tramwaju w landzie Saksonia-Anhalt.

W 1900 roku założona rok wcześniej spółka Gesellschaft Elektrische Straßenbahn Halle-Merseburg, rozpoczęła budowę pierwszego odcinka kolei międzymiastowej z Halle (Saale) do Merseburga. W 1902 r. ukończony został pierwszy odcinek torów od Halle (Riebeckplatz) do Ammendorfu (50 lat później przyłączonego do Halle). W tym samym roku budowa trasy dotarła do Schkopau, a następnie do Merseburga.

W 1913 założone zostało przedsiębiorstwo Merseburger Überlandbahn AG (MÜBAG), które jeszcze w tym samym roku rozpoczęło budowę odcinka torów tramwajowych o długości 17,2 km, który wiódł z Merseburga przez Zscherben, Beunę, Frankleben, Naundorf, Neumark i Lützkendorf do Mücheln (Geiseltal). Z powodu wybuchu I wojny światowej, odcinek ten otwarty został dopiero w 1918 roku.

W 1919 r. MÜBAG rozpoczął budowę drugiego odcinka z Merseburga do Rössen (dziś Leuna). Odcinek wydłużono w 1920 najpierw do Daspig, a następnie przez Spergau do Fährendorfu.

Obydwie trasy zarządzane przez MÜBAG oraz trasa należąca do Elektrische Straßenbahn Halle-Merseburg zostały w 1926 połączone wspólną stacją w Merseburgu. W tym samym roku trasę Merseburg – Fährendorf, dzięki budowie mostu nad Soławą, wydłużono do Bad Dürrenberga.

W latach 20. XX wieku istniały plany rozbudowy sieci. Projektowano budowę tras do Schafstädt na zachodzie, Schkeuditz na wschodzie i Weißenfels na południu. W Schkeuditz możliwe byłoby połączenie linii z ówczesnym systemem zarządzanym przez Leipziger Außenbahn AG. Kryzys gospodarczy w 1923 i w 1929 sprawił, że rozbudowa sieci nie została zrealizowana.

Pod koniec I wojny światowej trasa uległa częściowemu zniszczeniu. W 1943 r. odcinki sieci w Leunie zostały uszkodzone przez naloty bombowe. Podobnie zniszczona została zajezdnia tramwajowa w Merseburgu w 1944 r. W związku ze zbliżającymi się wojskami amerykańskimi, w 1945 most nad Salle w Bad Dürrenbergu wysadzono. Po niezbędnych naprawach, w 1950 roku cała sieć znów była przejezdna.

Już na początku lat 20. XX wieku, w związku z wydobyciem węgla kamiennego, konieczne stały się modyfikacje trasy Merseburg – Mücheln. Z powodu powiększania obszaru otwartego wykopu, od 1957 odcinek Merseburg – Mücheln był stopniowo likwidowany i demontowany. W 1958 podobnie postąpiono z odcinkiem linii Neumark – Mücheln. Od 1965 linia dojeżdżała tylko do Frankleben, a w 1968 zlikwidowano odcinek łączący Merseburg-Süd i Frankleben. Z całej trasy ocalał tylko odcinek od przystanku Leunaweg do Merseburg-Süd.

W 1932 MÜBAG przejął trasę Halle – Merseburg. W 1951 Merseburger Überlandbahn AG i przedsiębiorstwo tramwajowe z Halle połączono, a rok później zmieniono nazwę nowej firmy na VEB (K) Straßen- und Überlandbahn Halle.

W 1968 ukończono budowę dwutorowej trasy tramwajowej z Daspig do Fährendorfu. istniała ona jedynie 6 lat – odcinek ten został zamknięty i zdemontowany w 1974 r.

Przez wiele lat linia tramwajowa była, obok S-Bahn, głównym środkiem transportu dowożącym pracowników z Halle do kombinatów chemicznych Buna-Werke i Leunawerke. Oprócz tego, wagony tramwajowe wykorzystywane w celu przewożenia towarów: w latach 20. XX wieku brykiety węgla przewożono z kopalni Cecilie (w Lützkendorfie) do Halle oraz w latach 80. XX wieku, przez pewien czas dwa razy dziennie transportowano produkty codziennego użytku przebudowanymi tramwajami z Halle do Merseburgu^[2].

Trasa tramwajowa rozpoczyna się na Riebeckplatz w Halle. Na trasie w kierunku Bad Dürrenberga biegnie przez Merseburger Straße, a następnie opuszcza obszar Ammendorfu. Krótko potem przebiega nad rzeką Weiße Elster oraz jej odnogą. Na obszarze terenów zalewowych Saale-Elster, trasa biegnie równolegle do drogi krajowej B91 i przekracza w Schkopau najpierw rzekę Steinlache, a następnie Soławę. W dalszej kolejności mija dawne zakłady Buna-Werke (dziś DOW) i biegnie przez Merseburg. Po przejściu przez centrum miasta z odnogą do pętli Merseburg-Süd trasa przebiega w pobliżu dawnych zakładów Leunawerke (dziś Infraleuna) i opuszcza miasto. Odnoga w Merseburgu stanowi pozostałość po rozebranej trasie Merseburg – Mücheln. Przystanek końcowy znajduje się w Bad Dürrenbergu, w którym trasa ponownie przecina Soławę.

Aby przebyć 25 km tramwaj potrzebuje 1 godz. 30 min^[3]. Trasa tramwajowa pięciokrotnie przekracza rzeki. Od północy w kierunku południowym są to rzeki Weiße Elster (rzeka główna i odnoga), Steinlache (przed Schkopau) oraz Soława (przed Schkopau i w Bad Dürrenbergu). Między Halle a Schkopau przecina obszar zalewowy Saale-Elster. Tutaj też pod trasą przebiegają tory kolei dużych prędkości Erfurt – Leipzig/Halle. Oprócz nich trasa krzyżuje się z kilkoma innymi liniami kolejowymi, m.in. w Merseburgu i w Leunie. Na trasie znajduje się dawna zajezdnia Ammendorf (otwarta w 1902, zamknięta w 1997) oraz w ciągu toru wiodącego na południe Merseburga dawna zajezdnia Merseburg (w 2004 zlikwidowana). Zajezdnia w Ammendorfie miałaby w bliżej nieokreślonej przyszłości stać się siedzibą zakładów Gottfried Lindner AG (wcześniej VEB Waggonbau Ammendorf, część zakładów LOWA), które przez wiele lat były dostawcą taboru tramwajowego do Halle.

W Halle trasa tramwajowa przyłączona jest do miejscowej sieci tramwajowej, zarządzanej przez Halleschen Verkehrs-AG (HAVAG). Między Riebeckplatz i Damaschkestraße kursuje kilka linii. Rozpoczynająca się w Halle-Kröllwitz linia nr 5 korzysta z tej trasy do Bad Dürrenbergu. W Merseburgu na trasie kursuje linia 15 między centrum miasta a południem (operator Stadtverkehr Merseburg). Przy dworcu kolejowym w Halle, na przystanku Ammendorf oraz na pętli w Bad Dürrenbergu możliwa jest przesiadka na pociągi regionalne Deutsche Bahn. Przesiadki na S-Bahn Mitteldeutschland możliwe są na dworcu głównym w Halle (linie S3, S5X i S7) oraz na dworcu Rosengarten (linia S7).

Obecnie na linii eksploatowane są głównie niskopodłogowe wagony tramwajowe typu MGT-K oraz MGT-K2, wyprodukowane przez Bombardiera, oraz MGT6D wyprodukowane przez DUEWAG/Siemens. Sporadycznie na linii pojawiają się tramwaje typu Tatra T4D-C/B4D-C.

• „Lebensader Überlandbahn – 100 Jahre Straßenbahn im Raum Halle-Merseburg”, Wydawnictwo Hallesche Verkehrs-AG, artykuł własny w Engelsdorfer Verlag 2004
• „Wie Halle ins Rollen kam – 125 Jahre Nahverkehr in der Saalestadt”, Wydawnictwo Hallesche Verkehrs-AG, Fliegenkopfverlag, Halle, 2007
• strona miłośników tramwajów w Halle
• Halle – Stadtatlas mit Umgebungskarte, schemat sieci HAVAG

• Rainer Lächele/Uwe Schmidt: Lebensqualität für die Stadt – Die Geschichte der Stadtwerke Halle an der Saale. Hain-Verlag, Weimar und Jena 2005, ISBN 3-89807-080-8.
• „Lebensader Überlandbahn – 100 Jahre Straßenbahn im Raum Halle-Merseburg”, Wydawnictwo Hallesche Verkehrs-AG, artykuł własny w Engelsdorfer Verlag 2004
• „Wie Halle ins Rollen kam – 125 Jahre Nahverkehr in der Saalestadt”, Wydawnictwo Hallesche Verkehrs-AG, Fliegenkopfverlag, Halle 2007
• „Die Überlandbahnen im Raum Merseburg”, Dieter Moritz – Hallesche Straßenbahnfreunde, Selbstverlag, Halle (Saale), brak daty (przypuszczalnie 1991)

• www.havag.com
• Tramwaje w Halle
• Miłośnicy tramwaju w Halle. hallesche-strassenbahnfreunde.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-14)].
• Techniklinie 5