Marvel’s Midnight Suns

Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
Marvel’s Midnight Suns
Ilustracja
Producent

Firaxis Games

Wydawca

2K Games

Dystrybutor

Cenega Poland

Reżyser

Jake Solomon[1]

Projektant

Joe Weinhoffer [2]

Artysta

Dennis Moellers[3]

Główny programista

Michael Springer

Scenarzysta

Chad Rocco[4]

Kompozytor

Tim Wynn
Phill Boucher[1]

Silnik

Unreal Engine 4[5]

Data wydania

2 grudnia 2022

Gatunek

taktyczna gra fabularna

Tryby gry

jednoosobowa

Wymagania sprzętowe
Platforma

PlayStation 5
PlayStation 4
Microsoft Windows
Xbox Series X/S
Xbox One

Strona internetowa

Marvel’s Midnight Suns – komputerowa taktyczna gra fabularna wyprodukowana przez Firaxis Games, wydana 2 grudnia 2022 przez 2K Games na PlayStation 5, Windowsa i Xboksa Series X/S. Pozwala na stworzenie i wcielenie się we własnego superbohatera – dysponującego kilkudziesięcioma supermocami Huntera – stającego na czele drużyny złożonej z postaci z różnych serii wydawniczych Marvel Comics, w tym chociażby Midnight Sons, Avengers, X-Men i Runaways.

Rozgrywka podzielona jest na dwa aspekty: turowe walki w rzucie izometrycznym, podczas których zagrywane są karty reprezentujące moce, oraz symulator społecznościowy z elementami gry fabularnej, w ramach którego postać przemieszcza się po bazie drużyny w perspektywie trzeciej osoby, nawiązując relacje z towarzyszami oraz ulepszając swoje i ich zdolności. W grze pojawia się wiele postaci i miejsc znanych z komiksów Marvela, takich jak chociażby Iron Man, Hulk, Scarlet Witch, Deadpool, Wieżowiec Avengerów czy Sanctum Sanctorum. Fabuła nawiązuje do zapoczątkowanej w 1992 roku serii Midnight Sons opowiadającej o apokaliptycznym proroctwie, którego centralną postacią jest matka demonów Lilith, chcąca przejąć władzę nad światem poprzez swoje dzieci – lilin.

Wersja na konsole ósmej generacji ukazała się na rynku 11 maja 2023. W planach znajdowało się także wydanie na Switcha, jednak wersję tę ostatecznie porzucono. Po premierze gra spotkała się z ogólnie pozytywnym przyjęciem ze strony recenzentów, którzy chwalili przede wszystkim rozbudowany system walki i możliwość tworzenia wielu kombinacji umiejętności postaci, część krytykowała jednak powtarzalność wykonywanych czynności oraz niektóre aspekty techniczne. Pomimo pozytywnego przyjęcia ze strony recenzentów i graczy, gra sprzedała się znacząco poniżej oczekiwań wydawcy.

Opis

Świat gry i postacie

Akcja Midnight Suns rozgrywa się współcześnie w świecie znanym z publikacji wydawnictwa Marvel Comics, od rzeczywistego różniącego się istnieniem superbohaterów, mutantów, magii i innych elementów fantastycznych oraz fantastycznonaukowych. Zadania główne i poboczne rozgrywane są w Nowym Jorku, południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych oraz w fikcyjnym wschodnioeuropejskim państwie Transia[6]. Bazą wypadową bohaterów jest średniowieczne opactwo magicznie przeniesione z Transii do wymiaru kieszonkowego w Salem w stanie Massachusetts, ukryte i chronione przed postronnymi za pomocą magii[7].

Głównym bohaterem i postacią grywalną jest Hunter (Matthew Mercer / Elizabeth Grullon), dziecko upadłej wiedźmy i matki demonów Lilith (Jennifer Hale). Przed trzystu laty Lilith, chcąc chronić swoje dziecko, zawarła pakt z dawnym bogiem Chthonem (Darin de Paul), co doprowadziło do jej spaczenia. Dziecko trafiło pod opiekę siostry Lilith – Sary (Vanessa Marshall) – i jej partnerki życiowej Agathy Harkness (Courtenay Taylor), które stworzyły dla niego magiczną obrożę mającą chronić je przed zakusami Chthona i wyszkoliły do walki z matką. Podczas konfrontacji, do jakiej ostatecznie doszło, oboje zginęli[8][9][4].

Huntera w walce wspierają północne słońca – półwampir Eric Brooks / Blade (Michael Jai White), wiedźma Wanda Maximoff / Scarlet Witch (Emily O’Brien), duch zemsty Robbie Reyes / Ghost Rider (Giancarlo Sabogal / Darin de Paul), magiczki Nico Minoru (Lyrica Okano) i Iljana Rasputina / Magik (Laura Bailey); avengerzy – najwyższy czarnoksiężnik doktor Stephen Strange (Rick Pasqualone), wynalazca Tony Stark / Iron Man (Josh Keaton), naukowiec Bruce Banner / Hulk (William Salyers / Fred Tatasciore), superżołnierz Steve Rogers / Kapitan Ameryka (Brian Bloom), potężna kosmitka Carol Denvers / Kapitan Marvel (Erica Lindbeck); X-man James „Logan” Howlett / Wolverine (Steve Blum) oraz nienależący do żadnej z grup Peter Parker / Spider-Man (Yuri Lowenthal)[10]. W dodatkach do drużyny dołączają także najemnik Wade Wilson / Deadpool (Nolan North)[11], wampir-naukowiec Michael Morbius (Jake Green)[12], X-manka Ororo Munroe / Storm (Mara Junot) oraz nosiciel symbionta z kosmosu Eddie Brock / Venom (Jake Green / Darin de Paul)[12]. Sojusznikami bohaterów są wiedźmie opiekunki opactwa – Sara, znana obecnie jako Dozorczyni, i duch Agathy – oraz poprzedni Ghost Rider, Johnny Blaze (Graham McTavish).

Fabuła

Naukowiec Hydry, doktor Faustus (Time Winters), przy użyciu czarnej magii i nauki wskrzesza Lilith, mając nadzieję, że pomoże organizacji przejąć władzę nad światem. Pół roku później zbliżająca się do Ziemi gwiazda nazywana Północnym Słońcem zaczyna zakłócać i wypaczać magię, zwiastując nadejście Chthona. Strange i Stark próbują przekonać Blaze’a, żeby przekazał im stronicę z Mroczni nazywaną Zwojem Mocy, jednak ten odmawia. Po powrocie do Sanctum Sanctorum okazuje się, że zostało ono zaatakowane przez Hydrę i Lilith; Strange i Stark wspomagani przez Kapitan Marvel próbują powstrzymać atak, kiedy Maximoff tworzy mistyczne symbole mające ochronić budynek. Zdając sobie sprawę, że avengerzy nie mają szans, Strange pozostawia Maximoff żeby dokończyła zaklęcia ochronne, a sam wraz z resztą przenosi się do Opactwa, żeby prosić o pomoc północne słońca – Nico Minoru, Magik, Blade’a i Ghost Ridera. Dozorczyni przeprowadza rytuał wskrzeszenia Huntera, jednak nie przebiega on zgodnie z planem, przez co Hunter budzi się bez kluczowych wspomnień. Strange próbuje skontaktować się z Maximoff, żeby odzyskać wspomnienia Huntera, dowiadując się, że wiedźma nie może się wyswobodzić z sanktuarium. Wraz z północnymi słońcami wraca do Sanctum Sanctorum, odkrywając, że Lilith spaczyła Venoma, który pomógł jej zniszczyć zabezpieczenia budynku i porwać Wandę. Ucieczkę bohaterom umożliwia nagłe pojawienie się Spider-Mana, odciągającego od nich uwagę symbionta.

Bohaterowie odkrywają, że promieniowanie gamma Północnego Słońca uniemożliwia Bruce’owi Bannerowi przemianę w Hulka, werbują też do pomocy Spider-Mana. Udaje im się ustalić miejsce pobytu Faustusa, od którego chcą wydobyć informacje o planach Lilith, zostaje on jednak zabity przez najemnika Hydry Crossbonesa (Rick Wasserman). Z dziennika doktora dowiadują się, że Hydra kradnie mityczne artefakty z Sanctum. Do zabicia Huntera wynajęty zostaje Sabretooth (Peter Lurie); śmiertelnie ranionego w walce przez Wolverine’a mutanta ratuje Lilith, która niedługo później niszczy Wieżowiec Avengerów, kradnąc akcelerator gamma i zniewalając Bannera. Hunter, Minoru i Magik wykorzystując magię teleportują się do bazy Hydry, odkrywając, że Wanda także znalazła się pod wpływem Lilith. Nie mogąc jej pomóc, wycofują się.

Bohaterowie werbują Wolverine’a i tworzą specjalny kostium dla Huntera, w którym przedostaje się on z powrotem do bazy Hydry, uwalnia Maximoff i zdobywa akcelerator gamma. Blaze przekazuje Zwój Reyesowi, zdradzając jednocześnie Huntera, chcąc oddać go Mephistowi (Jason Isaacs) i uwięzić w Limbo, co ma zapobiec dopadnięcia bohatera przez Lilith, Hunter zostaje jednak oswobodzony przez Magik. Stark za pomocą akceleratora gamma opracowuje laser mający zniszczyć Zwój. Próbujący nie dopuścić do tego Sabretooth zostaje wygnany do Limbo przez Magik, a Blaze poświęca się i ginie, próbując zniszczyć Zwój w akceleratorze. Plan udaremnia Banner, który zdobywa zwój, a za sprawą eksplozji gamma zamienia się w jeszcze potężniejszego spaczonego Hulka.

Słońca przypuszczają atak na grobowiec Lilith, próbując uwięzić w nim ją i Hulka oraz odzyskać Mrocznię, jednak wiedźmie udaje się wypuścić na świat hordy demonów. Z dysku otrzymanego od Crossbonesa tuż przed jego śmiercią dowiadują się o potężnym artefakcie – sztylecie Gottmorder – odnalezionym przed laty przez Red Skulla i odzyskują go. Korzystając z mocy Scarlet Witch oswobadzają Hulka spod wpływów Lilith. Bohaterowie przystępują do ostatecznej konfrontacji z matką demonów, która wyjawia, że jej planem było wyeliminowanie Chthona, ponieważ odkryła, jakie ma on zamiary wobec Huntera. Niszczy jego obrożę, uważając, że dzięki temu uwolni pełnię jego mocy; okazuje się, że obroża była jedynym ogniwem powstrzymującym mrocznego boga przed powrotem i przejęciem ciała Huntera. Hunterowi udaje się go wygnać, a Lilith używa Gottmordera do zniszczenia Mroczni. Odsyła pozostałych bohaterów z powrotem do opactwa, podczas gdy ona i Hunter – skażeni przez Mrocznię – zostają strawieni wraz z domeną Chthona. W opactwie Dozorczyni stwierdza, że w jakiś sposób prawdopodobnie udało im się ponownie oszukać śmierć. W innym miejscu wszechświata Doktor Doom (Graham McTavish) przygląda się wydarzeniom i znajduje Mrocznię.

W zawartości do pobrania po tym, jak każdy z bohaterów ma styczność z nowym rodzajem wampirów, do drużyny dołączają Deadpool, Venom, Morbius i Storm. Północne słońca ustalają, że za ich pojawieniem stoi Drakula (Stephen Stanton) wspierany przez Sin, wnuczkę Red Skulla, którzy wspólnie chcą doprowadzić do powstania wampirów odpornych na promienie słoneczne. Bohaterom udaje się udaremnić ich plany i pokonać ich.

Rozgrywka

Gracz wciela się w Huntera, superbohatera stworzonego przez Firaxis Games we współpracy z Marvel Comics specjalnie na potrzeby Marvel’s Midnight Suns. Na początku gry możliwe jest spersonalizowanie postaci poprzez określenie jej wyglądu oraz wyboru sylwetki i głosu (męski lub żeński)[13][10][14]. Początkowo postać dysponuje odgórnie narzuconym zestawem kart reprezentujących jej supermoce, a wraz z rozwojem fabuły zdobywa nowe oraz ulepsza i modyfikuje już zdobyte. Wybierając spośród trzydziestu kart zdolności gracz może układać z nich talie odpowiadające preferowanemu przez siebie stylowi rozgrywki[15][16], tworząc np. postać specjalizującą się w zadawaniu dużych obrażeń, wspieraniu sojuszników poprzez nakładanie na nich pozytywnych efektów albo skupiającą na sobie ataki przeciwników[17]. Zdobyte karty można ulepszać i modyfikować, dzięki czemu zapewniają dodatkowe efekty i premie. Rozgrywka podzielona jest na dwa aspekty – walkę w rzucie izometrycznym i eksplorowanie opactwa z perspektywy trzeciej osoby[18].

Walka

Walka rozgrywa się w turach, łącząc ze sobą strategiczną rozgrywkę z budowaniem talii[5]. Potyczki rozgrywane są w maksymalnie trzyosobowych drużynach[19], w których co najmniej jeden bohater jest narzucony odgórnie, podczas gdy pozostałych można dobrać wedle uznania. W określonych misjach fabularnych możliwe jest wcielenie się wyłącznie w postacie przewidziane przez scenariusz[20]. Talia każdego bohatera składa się z maksymalnie ośmiu kart dobieranych przez gracza spośród wszystkich dla niego dostępnych. W skład talii wchodzą cztery karty ataku zadające bezpośrednie obrażenia przeciwnikom, karty umiejętności zapewniające premie i modyfikatory rozgrywki, np. leczenie albo wzmacnianie siebie bądź sojuszników, oraz zadające potężne obrażenia karty bohaterskie[21][22][23]. Zagrywając karty ataków i umiejętności, bohaterowie generują wspólną dla całej drużyny pulę punktów heroizmu niezbędnych do użycia kart bohaterskich. W momencie rozpoczęcia walki spośród wszystkich kart składających się na talie bohaterów losowo wybieranych jest sześć, których można użyć[21][23].

Domyślnie w turze można zagrać maksymalnie trzy karty, ale za sprawą niektórych umiejętności karta może zostać użyta za darmo bądź po jej użyciu zwracany jest punkt zagrania. Po wykorzystaniu karty do aktywnej talii dobierana jest losowo nowa; za sprawą umiejętności bądź przedmiotów bojowych możliwe jest dobranie większej liczby kart[21]. Większość kart zadaje obrażenia pojedynczym przeciwnikom, niektóre umożliwiają wykonanie ataku obszarowego bądź zaatakowanie ciągiem kilku wrogów[24][25]. Podczas swojej tury gracz może domyślnie wymienić maksymalnie dwie karty w ręce na inne, także dobierane losowo[26]. Raz na turę możliwe jest przemieszczenie dowolnego superbohatera w inne miejsce na planszy[21]. Bohaterowie mogą zadawać obrażenia przeciwnikom także przy wykorzystaniu elementów środowiska, np. skrzyń czy wybuchających pojemników zadających obrażenia obszarowe – akcje takie nie są liczone jako zagranie karty, jednak zużywają punkty heroizmu[27]. Możliwe jest także zagranie darmowej karty specjalnej, np. leczącej postać, pozwalającej dobrać dodatkowe karty czy zyskać dodatkowe punkty ruchu albo heroizmu, jednak ich liczba jest ograniczona[28]. Wśród losowanych kart trafiających do ręki gracza pojawiają się także karty kombinacji, wymagające znacznej liczby punktów heroizmu; po ich zagraniu dwójka bohaterów wykonuje wspólny atak zadający duże obrażenia[29]. Po zakończeniu tury gracza do ataku przystępują przeciwnicy. Tura przeciwnika w większości przypadków kończy się wezwaniem posiłków[30][31] – albo standardowych przeciwników, albo potężniejszych od nich superzłoczyńców[32]. Złoczyńcy i bossowie dysponują umiejętnościami niedostępnymi dla zwykłych przeciwników i bohaterów, mogąc np. atakować bohaterów poza kolejnością[33]. Wraz z nową turą uzupełnione zostają karty na ręce gracza oraz punkty zagrań, wymian i ruchu. Przeciwnicy z reguły dysponują znaczącą przewagą liczebną, a budowanie talii i walka koncentrują się w dużej mierze na eliminowaniu jak największej liczby przeciwników jednocześnie, żeby bohaterowie nie zostali przytłoczeni[34][35].

Za ukończenie misji postać każdorazowo nagradzana jest punktami doświadczenia zwiększającymi jej poziom i statystyki, „połyskiem” wykorzystywanym do odblokowywania elementów kosmetycznych, cewką gamma pozwalającą odblokować nowe karty oraz punktami przyjaźni z postaciami, które brały w niej udział[36][37][38]. Poza wyżej wspomnianymi gracz zdobywa dodatkowe nagrody podane przy opisie misji, np. zasoby, schematy, dane wywiadowcze czy artefakty[39]. Misje dzielą sią na fabularne, posuwające fabułę do przodu i pozwalające odblokować nowych bohaterów, rodzaje przeciwników, zdolności czy mechaniki rozgrywki, oraz ogólne, pozwalające zdobywać dodatkowe zasoby i punkty doświadczenia. Podczas gdy misje ogólne polegają w większości na wyeliminowaniu wszystkich przeciwników na planszy, z ewentualnym celem dodatkowym, to misje główne najczęściej zakładają spełnienie określonego celu, np. wyeliminowanie bossa, bez konieczności pokonywania pozostałych wrogów[40][41][42]. Misje ogólne opisane są trzema poziomami trudności, zaś poziom trudności misji fabularnych skaluje się do poziomu postaci biorących w nich udział[43][44]. Po ukończeniu wątku fabularnego odblokowywane są misje o poziomie trudności wyższym niż maksymalny poziom gracza, pozwalające zdobyć niedostępne inaczej nagrody[45]. Po osiągnięciu maksymalnego poziomu postaci zdobywa ona poziomy mistrzowskie, zapewniające pomniejsze premie do statystyk[46].

Opactwo

Postacie wybierają się na misje popołudniu, poranki i wieczory spędzając w opactwie[47]. W odróżnieniu od zamkniętych plansz, na których toczone są pojedynki, opactwo jest półotwartym światem, który gracz może swobodnie eksplorować[13]. W opactwie Hunter przygotowuje się do zadań poprzez uczestnictwie szeregu czynności, wzorem gier fabularnych rozwijając umiejętności swoje i innych bohaterów oraz wchodząc z nimi w interakcje[13][48]. W kuźni może zlecić Tony’emu Starkowi analizę zdobytych cewek gamma, które odblokowują nowe karty dla postaci uczestniczących w danej misji – początkowo możliwe jest wybranie jednej spośród trzech kart, po zdobyciu odpowiednich ulepszeń dwóch z czterech lub pięciu[38]. Doktor Strange może analizować znalezione artefakty, co zapewnia dodatkowe zasoby[49]. Starkowi i Strange’owi zlecić można także przeprowadzenie badań odblokowywanych po spełnieniu określonych warunków, co daje dostęp do nowych ulepszeń opactwa i wytwarzania przedmiotów, które można zagrać w walce za darmo[50]. Pod okiem Blade’a można wziąć udział w sparingu z wybranym towarzyszem, co zapewnia dodatkowe premie w walce i zwiększa przyjaźń, jak również ulepszyć dostępne karty – dwa takie same egzemplarze można zamienić w jeden o lepszych statystykach. Możliwe jest także nakładanie na nie modyfikatorów zapewniających dalsze premie. Ulepszenia i modyfikacje wymagają wydania surowców zdobywanych podczas misji[51][52]. Carol Denvers oferuje dostęp do terminalu agencji SHIELD, z poziomu którego można wysyłać towarzyszy na operacje po zdobyciu danych wywiadowczych podczas misji. Towarzysz otrzymuje za to nagrody i zwiększa swój poziom doświadczenia, jednak w dniu, kiedy przypisany jest do operacji, nie może brać udziału w misjach[53].

W opactwie Hunter może nawiązywać przyjazne relacje z pozostałymi członkami zespołu, rozmawiając z nimi, spędzając z nimi czas, dając im prezenty czy biorąc udział w spotkaniach klubów. Poszczególne postacie lubią inne rodzaje aktywności, np. granie w gry komputerowe, medytacja, ćwiczenia czy łowienie ryb, a wybranie odpowiedniej aktywności na spędzenie czasu i prezentu zapewnia większą liczbę punktów przyjaźni[54]. Wybierając opcje dialogowe, które nie podobają się rozmówcom bądź obrażając ich, Hunter może stracić u nich punkty przyjaźni. Zwiększając poziom przyjaźni z poszczególnymi bohaterami odblokowywane są dodatkowe premie z nimi związane[55]. Z im większą liczbą osób zaprzyjaźni się Hunter, tym większy staje się ogólny poziom przyjaźni pomiędzy wszystkimi postaciami w opactwie, co m.in. pozwala na odblokowanie w walce karty kombinacji drużynowej[29].

Poza budynkiem zamieszkiwanym przez bohaterów na opactwo składają się także przyległe do niego tereny, które Hunter może swobodnie eksplorować. Kończąc z powodzeniem próby czterech dawnych bogów poznaje kolejne słowa mocy pozwalające dostać się na zablokowane wcześniej obszary[56]. Na terenie opactwa postać może zbierać odczynniki, z których w kotle Agathy przygotowuje przedmioty bojowe czy prezenty[57], jak również znajdźki, w większości powiązane z dawną historią opactwa i Salem[58]. Używając słów mocy, Hunter może odkrywać także tajemnice opactwa, co najczęściej nagradzane jest tajemnymi kluczami pozwalającymi otwierać skrzynie z nagrodami – elementami kosmetycznymi, zasobami czy pasywnymi premiami dla postaci[59]. Po znalezieniu elementu kosmetycznego – stroju albo palety kolorów – możliwe jest kupienie i użycie go za gromadzony podczas misji połysk. Dla każdego bohatera odblokować można co najmniej kilka wariantów strojów bojowych i palet kolorów do nich oraz ciuchów noszonych w opactwie[60]. Połysk można wydać także na zakup i modyfikację mebli pokoju Huntera[39].

Proces produkcji

Gra czerpie inspiracje z komiksu o drużynie Midnight Sons zebranej przez Johnny’ego Blaze’a po tym, jak doświadcza on wizji zniszczenia świata przez Lilith. W Midnight Suns zachowano ogólny punkt wyjściowy fabuły, jednak Firaxis Games rozwinęło w inny sposób i ze zmienionym składem grupy. Twórcy przyznali, że są fanami komiksów Rise of the Midnight Sons, jednak chcąc podkreślić, że ich gra jest reinterpretacją wątków z niej i nową, niezależną od komiksu przygodą, zdecydowali się na zmianę tytułu[61][62]. Projektując postacie producenci odnosili się głównie do ich iteracji z lat 90., o ile już wtedy ukazywały się komiksy z nimi[63]. Pierwszą postacią napisaną na potrzeby gry był Blade, który miał nadawać całości odpowiedniego tonu. Zamiarem producentów było położenie większego nacisku na nadprzyrodzone aspekty uniwersum Marvela, które zdaniem reżysera Jake’a Solomona w ostatnich latach pozostawały w dużej mierze zaniedbane[64]. Chociaż ważnym elementem gry jest nawiązywanie relacji z towarzyszami, nie zdecydowano się na możliwość romansowania z nimi, ponieważ postacie te od dawna są obecne w komiksach, mają ugruntowane osobowości, a część z nich – jak Iron Man czy Spider-Man – znajduje się już w związkach[65]. Jednym ze znaczących wyzwań dla autorów było stworzenie postaci Huntera. Twórcy zauważyli że łatwo jest opisać ją jako „legendarnego wojownika” czy „dziecko matki wszystkich demonów”, trudniej jednak jest napisać scenariusz w taki sposób, żeby uwydatnić te cechy, a dodatkową trudnością był fakt, że wchodziła ona w interakcje z bohaterami znanymi w popkulturze od dziesięcioleci[66]. Projektując stroje dla Huntera artyści starali się „ucieleśnić w nich wartości projektanckie Marvela we wszystkich ich aspektach”, żeby dobrze wpasowywał się on do pozostałych postaci[67]. Bohaterowie, którzy pojawiają się w grze, stanowią połączenie postaci dobrze znanych, chociażby za sprawą Filmowego Uniwersum Marvela, mniej kojarzonych przez ogół oraz oryginalnych członków Midnight Sons[5].

Projektując rozgrywkę, twórcy inspirowali się innymi grami komputerowymi, takimi jak Hearthstone, Fire Emblem czy Slay the Spire. Główny projektant Joe Weinhoffer stwierdził, że w Midnight Suns „połączono wiele różnych gatunków i elementów”, co zaowocowało „czymś wyjątkowym, co niełatwo jest od razu porównać do czegokolwiek innego”[2]. Pierwotnie zakładano, że rozgrywka będzie bazowała na tej z serii XCOM, ostatecznie jednak wymagała ona zmiany. Jak przyznali twórcy, rozgrywka z istniejącej już marki, w której prości ludzcy żołnierze muszą korzystać ze sprytu, żeby pokonać potężniejszą od nich rasę obcych, nie sprawdzała się w grze, w której to przeciwnicy boją się dysponujących supermocami bohaterów[2]. Z tego powodu zrezygnowano chociażby ze wskazywania procentowych szans na skuteczne wykonanie ataku i możliwości chybienia czy krycia się za osłonami, zamiast tego umożliwiając zadawanie obrażeń przy użyciu elementów otoczenia[5]. Grę zaprojektowano także jako bardziej wybaczającą niż XCOM, chociażby poprzez usunięcie mechaniki nieodwracalnej śmierci postaci – z jednej strony, żeby była bardziej przystępna także dla młodszych i mniej doświadczonych w strategiach graczy, z drugiej zaś, ponieważ ponownie nie licowało to z fikcją o wcielaniu się w superbohatera. Projektując umiejętności postaci, starano się sprawić, żeby każda z nich była równie potężna w walce, pomimo że każda opisana została jakąś unikalną dla niej mechaniką[5].

W styczniu 2022 poinformowano, że Michael Jai White użyczy głosu Blade’owi[68]. W czerwcu wraz z informacją, że jedną z dostępnych postaci będzie Spider-Man, ujawniono także, że dubbingował będzie go Yuri Lowenthal powtarzający rolę, którą zagrał wcześniej w Spider-Manie studia Insomniac Games (2018) i Marvel Ultimate Alliance 3: The Black Order (2019)[69]. Głosu Nico Minoru użyczyła Lyrica Okano, która wcześniej zagrała tę postać w należącym do Filmowego Uniwersum Marvela serialu telewizyjnym Runaways[70]. Według głównego inżyniera Willa Millera, na potrzeby Midnight Suns nagrano około sześćdziesięciu pięciu tysięcy linii dialogowych i dwóch godzin przerywników filmowych[71].

W 2021 roku twórcy zaprezentowali wczesną wersję gry umierającemu na nerwiaka zarodkowego dwudziestotrzyletniemu Luke’owi Wiltshire’owi. Niemający szans na wyleczenie mężczyzna zwrócił się do fundacji spełniającej życzenia śmiertelnie chorych, wyrażając chęć zagrania w Midnight Suns. Została ona zauważona przez jedną z osób decyzyjnych w 2K, która przekazała ją do twórców. Firaxis Games, 2K i Marvel w ciągu doby stworzyli grywalny prototyp pierwszego aktu, który Wiltshire ukończył przed śmiercią[72].

Marketing i dystrybucja

Pogłoski o tym, jakoby studio Firaxis Games pracowało nad strategiczną grą osadzoną w uniwersum komiksów Marvela, pojawiły się na początku czerwca 2021, niedługo przed targami Electronic Entertainment Expo. Doniesienia potwierdził dziennikarz Bloomberga Jason Schreier, stwierdzając jednak, że nie wie, kiedy wydawca ogłosi jej premierę[73]. Grę zapowiedziano oficjalnie 25 sierpnia podczas targów Gamescom[74], jako datę premiery podając marzec 2022[15]. 1 września opublikowano pierwszy zwiastun prezentujący system walki przy użyciu kart[23]. W listopadzie poinformowano, że premiera została przesunięta na drugą połowę 2022. W czerwcu 2022 podczas Summer Game Fest zaprezentowano nowe materiały oraz poinformowano, że gra trafi do sprzedaży 7 października na wszystkich docelowych platformach z wyjątkiem Switcha[75]. Zaprezentowano także nowych bohaterów – Venoma, Hulka, Scarlet Witch, Spider-Mana i Doktora Strange’a[76].

8 sierpnia ponownie przesunięto datę premiery, informując, że na komputerach osobistych i konsolach dziewiątej generacji (PlayStation 5, Xbox Series X/S) gra pojawi się do końca roku fiskalnego Take-Two Interactive, kończącego się 31 marca 2023, zaś wersje na konsole ósmej generacji (PlayStation 4, Xbox One) zostaną wydane w późniejszym terminie[77]. 10 września poinformowano, że gra trafi do sprzedaży 2 grudnia[78]. Na konsolach dziewiątej generacji grę wydano oficjalnie jako Marvel’s Midnight Suns: Enhanced Edition, a od wydania na komputery różniła się ona dodaniem pięciu dodatkowych skórek dla postaci[79]. 2 maja 2023 poinformowano, że wersja na PlayStation 4 i Xboksa One zadebiutuje 11 maja wraz z dodatkiem Burza krwi, a wydanie na Switcha zostało skasowane[80].

Po premierze gra rozwijana była poprzez cztery dodatki wprowadzające nowych bohaterów, charakteryzujących się unikalnymi umiejętnościami. Pierwszy z nich – Dobrzy, źli i nieumarli – wprowadzający do gry Deadpoola wydano 26 stycznia 2023. Odkupienie (23 lutego) pozwalało na przyłączenie do drużyny Venoma, wcześniej będącego antagonistą; Głód (21 marca) Morbiusa, zaś Burza krwi (11 maja) Storm. Dodatki można było nabyć zarówno osobno, jak i w ramach przepustki sezonowej, a łącznie składały się na dodatkową minikampanię fabularną[81].

W ramach promocji gry Marvel wydał pięcioczęściową miniserię Midnight Suns, której kolejne zeszyty ukazywały się od 14 września 2022 do 25 stycznia 2023. Jej scenarzystą był Ethan Sacks, a rysownikiem Luigi Zagaria[82]. 18 kwietnia 2023 do sprzedaży trafiła książka Marvel’s Midnight Suns: The Art of the Game pod redakcją Paula Daviesa, dokumentująca proces produkcji gry, zawierająca m.in. grafiki koncepcyjne i wywiady z autorami[83].

Odbiór

 Odbiór gry
Recenzje
Publikacja Ocena
CD-Action 7/10[84]
Destructoid 7,5/10[85]
Eurogamer Polecana[86]
Gry-Online 5,5/10[87]
GameSpot 8/10[88]
GamesRadar+ 4/5 gwiazdek[89]
IGN 8/10[90]
PC Gamer US 88/100[91]
VG247 4/5 gwiazdek[92]
Filmweb 7/10[93]
The Guardian 4/5 gwiazdek[94]
Oceny z agregatorów
Agregator Ocena
Metacritic

PC: 83/100[95]
PS5: 81/100[96]
XSXS: 81/100[97]

OpenCritic

90%[98]

Marvel’s Midnight Suns spotkało się z ogólnie pozytywnym przyjęciem ze strony krytyków. W agregatorze recenzji Metacritic średnia ocen gry wynosi od 81 do 83/100 w zależności od platformy[95], a według OpenCritic poleca ją 90% recenzentów[98]. Recenzenci chwalili przede wszystkim rozbudowaną warstwę strategiczną, z kolei elementy fabularno-społecznościowe spotkały się z różnym odbiorem.

Michał Perzanowski z „CD-Action” uznał, że chociaż fabuła jest rozbudowana, na co wpływ mają elementy społecznościowe, to na dłuższą metę są one męczące i przedłużają czas pomiędzy kolejnymi walkami, mającymi być w Midnight Suns tym, co „tygryski lubią najbardziej”. Dodał także, że całokształt rozmywany jest przez wymuszony i nienaturalny humor[84]. Zdaniem Chrisa Cartera z Destructoidu wcielanie się w postać „wybrańca” skutkuje przewidywalnością, gra zyskuje jednak za sprawą „spokojniejszych momentów”. Dodał również, że rozmowy i przekomarzania się bohaterów podczas walk „są równie dobre, co we współczesnych grach fabularnych, jak chociażby większość odsłon Dragon Age[85]. Zdaniem Zbigniewa Woźnickiego z Gier-Online fabuła była „w większości oklepana lub nieciekawa”, całość zaś przesadnie przegadana, a aspekt społecznościowy uznał on za „nudny”[87]. Jordan Ramée z GameSpotu stwierdził, że chociaż fabuła opierająca się na konflikcie pomiędzy doświadczonymi bohaterami a chcącymi się wykazać nowicjuszami nie jest przesadnie odkrywcza, to twórcom udało się zawrzeć w niej wiele interesujących momentów[88]. Stacey Henley z serwisu TheGamer stwierdziła, że Hunter jest „antidotum” na Filmowe Uniwersum Marvela, pozwalając stworzyć interesującą postać, która nie jest „fotokopią” istniejących już bohaterów[99].

Perzanowskiemu spodobała się złożoność systemu walki i różnorodność sposobów, na jakie można rozwinąć postać na dalszych etapach gry. Wskazał jednak, że przez bardzo długi czas nabiera ona tempa, pierwsze jej godziny uznał za nudne i niepotrzebnie przeciągnięte[84]. W podobnym tonie wypowiedział się Woźnicki, stwierdzając dodatkowo, że walka jest najmocniejszym aspektem gry, jednak pętla rozgrywki jest wyjątkowo frustrująca[87]. Zarówno Perzanowski, jak i Carter zwrócili uwagę na małe zróżnicowanie przeciwników[84][85]. Christian Donlan z Eurogamera stwierdził, że w Midnight Suns „żywe jest specyficzne staccato turowych walk Firaxis”[86]. Ramée zauważył, że chociaż w grze zrezygnowano ze znanej z XCOM-ów możliwości chybienia celu, co mogło burzyć misternie planowaną strategię i wymuszać jej zmianę w locie, to dzięki losowo dobieranym kartom udało się zachować element strategiczny i konieczność planowania z wyprzedzeniem kilku scenariuszy[88].

Według Perzanowskiego postacie i otoczenie w trybie trzecioosobowym prezentują się „solidnie”, jednak kuleją w nim animacje[84]. Carter docenił imponujące animacje postaci w walce[85]. Woźnicki stwierdził, że o ile otoczenie opactwa wygląda znośnie, o tyle kuleją modele postaci, z kolei animacje „wyglądają ładnie”, jednak szybko stają się wtórne. Ogólną oprawę wizualną podsumował stwierdzeniem, że „Marvel’s Midnight Suns wygląda świetnie, jeśli żyjemy w 2012 roku” i przyrównał ją do oprawy gier mobilnych[87]. Z krytyką spotkała się wersja na komputery osobiste, uruchamiana przez aplikację startową 2K, powodującą znaczne spadki płynności i inne problemy z wydajnością[100][101].

Zawartość dodatkowa spotkała się z mieszanym przyjęciem. Dobrzy, źli i nieumarli w wersji na komputery osobiste uzyskali średnią ocen 75/100 według Metacritic[102], zaś według OpenCritic przy takiej samej średniej dodatek poleca tylko 40% recenzentów[103]. Pozostałe dodatki nie zostały ocenione przez większą liczbę recenzentów.

Sprzedaż

Strauss Zelnick, prezes Take-Two Interactive, przyznał, że pomimo sukcesu krytycznego gra okazała się porażką pod względem liczby sprzedanych egzemplarzy. Wskazał, że powodem takiego stanu rzeczy mogła być „nieidealna” data premiery, zaznaczył też, że – podobnie jak inne gry Firaxis – może mieć ona „długie nogi”, angażując graczy przez dłuższy czas[104][105].

Nagrody i wyróżnienia

„PC Gamer” uznał Marvel’s Midnight Suns za drugą najlepszą grę 2022 roku[106], z kolei Polygon sklasyfikował ją na dwudziestym drugim miejscu rankingu pięćdziesięciu najlepszych gier 2022[107]. Redakcja TheGamer w plebiscycie na najlepsze gry 2023 przyznała Marvel’s Midnight Suns wyróżnienie dla „najlepszej gry, której nie nominowano w żadnej innej kategorii”, wskazując, że ze względu na premierę pod koniec grudnia 2022 nie zakwalifikowała się do plebiscytu za tamten rok i powinna zostać przeniesiona na 2023, nie zdobyła jednak żadnej nominacji[108].

Lista nagród i nominacji
Nagroda / organizacja Rok Kategoria Nominowany Wynik
NAVGTR Awards[109] 2022 Najlepszy projekt kostiumów Marvel’s Midnight Suns nominacja
Najlepsza gra fabularna wygrana
Najlepszy montaż dźwięku w przerywnikach filmowych nominacja
DICE Awards[110] 2022 Najlepsza gra symulacyjna / strategiczna nominacja

Przypisy

  1. a b Full credits of “Marvel’s Midnight Suns”. [w:] FilmAffinity [on-line]. [dostęp 2024-01-06]. (ang.).
  2. a b c Eris Currier-Mead: How “Marvel’s Midnight Suns” Looked to “Hearthstone” and “Fire Emblem” for Inspiration. [w:] CBR [on-line]. 2022-11-16. [dostęp 2024-01-16]. (ang.).
  3. Davies ↓, s. 8.
  4. a b Brian Shea: Who is Lilith, the Main Villain of “Marvel’s Midnight Suns”?. [w:] Game Informer [on-line]. Game Informer Media, 2021-09-06. [dostęp 2024-01-06]. (ang.).
  5. a b c d e Mike Williams: Firaxis Games talks about designing and developing the superhero tactical experience of “Marvel’s Midnight Suns”. [w:] Unreal Engine [on-line]. Epic Games, Inc., 2023-04-05. [dostęp 2024-01-16]. (ang.).
  6. Jared Stewart: “Marvel’s Midnight Suns’” Sequel Has a Lesson to Learn from “Star Wars: Jedi – Survivor”. [w:] Game Rant [on-line]. 2023-05-24. [dostęp 2024-01-02]. (ang.).
  7. Johnny Yu: Why it’s worth exploring the Abbey in “Marvel’s Midnight Suns”. [w:] Polygon [on-line]. 2022-12-02. [dostęp 2024-01-02]. (ang.).
  8. Alex Hopley: “Midnight Suns” Explains the History Behind the Hunter. [w:] Game Rant [on-line]. 2022-09-06. [dostęp 2024-01-13]. (ang.).
  9. Brian Shea: Who is the Hunter in “Marvel’s Midnight Suns”?. [w:] Game Informer [on-line]. [dostęp 2024-01-13]. (ang.).
  10. a b Tyler Wilde: Here are the Marvel heroes who’ll be in “Midnight Suns”. [w:] PC Gamer [on-line]. 2021-08-25. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-26)]. (ang.).
  11. Max Borman: “Midnight Suns’” Deadpool DLC Makes a Strong Case for a Second Nolan North Deadpool Game. [w:] Game Rant [on-line]. 2023-02-03. [dostęp 2024-01-14]. (ang.).
  12. a b Eric Switzer: Okay for Real This Time, Morbius is Good. [w:] TheGamer [on-line]. 2023-03-27. [dostęp 2024-01-14]. (ang.).
  13. a b c Chris Tapsell: Firaxis reveals “Marvel’s Midnight Suns”, a “tactical RPG” that’s less “XCOM” than you might think. [w:] Eurogamer [on-line]. 2021-08-25. [dostęp 2021-08-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-26)]. (ang.).
  14. Stephen Nunneley: “Marvel’s Midnight Suns” from Firaxis is out next year. VG247, 2021-08-25. [dostęp 2021-08-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-26)]. (ang.).
  15. a b Charlie Hall: “Marvel’s Midnight Suns” is the next game from the “XCOM” team. Polygon, 2021-08-25. [dostęp 2021-08-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-25)]. (ang.).
  16. Ravi Sinha: “Marvel’s Midnight Suns” – The Hunter’s Ability Branches, Cards, and More Revealed in New Showcase. [w:] GamingBolt [on-line]. [dostęp 2024-01-13]. (ang.).
  17. Hodey Johns: “Marvel’s Midnight Suns”: Tips for Building the Best Card Decks for Heroes. [w:] Game Rant [on-line]. 2023-01-05. [dostęp 2024-01-06]. (ang.).
  18. Ali Jones: “Marvel’s Midnight Suns” has third-person sections that feel more like an adventure game. [w:] GamesRadar+ [on-line]. 2021-08-26. [dostęp 2024-01-13]. (ang.).
  19. Tactical Missions. [w:] Marvel’s Midnight Suns [on-line]. 2K Games. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  20. Eric Switzer: “Midnight Suns’” Best Decision is Never Letting You Pick a Main Team. [w:] TheGamer [on-line]. 2022-12-03. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  21. a b c d Jason Rodriguez: How the card system works in “Marvel’s Midnight Suns”. [w:] PC Invasion [on-line]. 2022-12-03. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  22. Hero Abilities. [w:] Marvel’s Midnight Suns [on-line]. 2K Games. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  23. a b c Matt Kim: “Marvel’s Midnight Suns” Combat Uses a Card System. IGN, 2021-09-01. [dostęp 2021-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-01)]. (ang.).
  24. Daniel Dilena: “Marvel’s Midnight Suns”: Best Attack Cards, Ranked. [w:] Game Rant [on-line]. 2023-01-01. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  25. Nico Dagny: “Marvel’s Midnight Suns”: 8 Best Midnight Sun Abilities. [w:] TheGamer [on-line]. 2022-12-08. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  26. Jake Su: Redraw in “Midnight Suns”, Explained. [w:] Twinfinite [on-line]. 2022-12-02. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  27. Kristina Ebanez: How to Use Environmental Attacks in “Midnight Suns”. [w:] Twinfinite [on-line]. 2022-12-02. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  28. Daniel Dilena: “Marvel’s Midnight Suns”: Best Combat Items, Ranked. [w:] Game Rant [on-line]. 2022-12-23. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  29. a b Hodey Johns: “Marvel’s Midnight Suns”: How to Unlock Hero Combo Cards. [w:] Game Rant [on-line]. 2022-12-05. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  30. Jason Hidalgo: “Marvel’s Midnight Suns” review: When Marvel met “XCOM”. [w:] Reno Gazette Journal [on-line]. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  31. Thomas Hawkins: “Marvel’s Midnight Suns”: Difficulty Guide. [w:] Game Rant [on-line]. 2022-12-10. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  32. Jake Tucker: “Marvel’s Midnight Suns” preview: all of Firaxis’ best ideas tied in a superhero bow. [w:] NME [on-line]. 2022-11-17. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  33. Jason Rodriguez: “Marvel’s Midnight Suns”: How to beat Sabretooth boss battle guide. [w:] PC Invasion [on-line]. 2022-12-12. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  34. Ash Parrish: “Marvel’s Midnight Suns” is an unexpected triumph of tactics and friendship. [w:] The Verge [on-line]. 2022-12-03. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  35. Ronan Price: “Marvel’s Midnight Suns” review: A surprise at every turn. [w:] Irish Independent [on-line]. 2022-12-14. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  36. Hodey Johns: “Marvel’s Midnight Suns”: How to Get Gloss. [w:] Game Rant [on-line]. 2022-12-07. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  37. Will Sawyer: How to increase “Marvel’s Midnight Suns” Friendship Levels. [w:] gamesradar [on-line]. 2022-12-06. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  38. a b Hodey Johns: “Marvel’s Midnight Suns”: How to Get More Cards. [w:] Game Rant [on-line]. 2022-12-03. [dostęp 2024-01-14]. (ang.).
  39. a b Phil Savage: How to earn resources in “Marvel’s Midnight Suns”. [w:] PC Gamer [on-line]. 2022-12-01. [dostęp 2024-01-18]. (ang.).
  40. Evan Lahti: 17 things I wish I knew before starting “Marvel’s Midnight Suns”. [w:] PC Gamer [on-line]. 2022-12-01. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  41. Taylor Pittman: “Marvel’s Midnight Suns”: How Mission Ratings Work. [w:] Game Rant [on-line]. 2022-12-12. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  42. Will Sawyer last updated: 8 “Marvel’s Midnight Suns” tips to lead a supernatural superhero team. [w:] GamesRadar+ [on-line]. 2022-12-02. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  43. “Marvel’s Midnight Suns” Tips for Beginners. [w:] GameSpot [on-line]. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  44. Eric Switzer: Beginner Tips, Tricks, and Strategies for “Marvel’s Midnight Suns”. [w:] TheGamer [on-line]. 2022-12-01. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  45. Nico Dagny: “Marvel’s Midnight Suns”: 8 Things to Do After You Beat the Game. [w:] TheGamer [on-line]. 2022-12-09. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  46. Peter Hunt Szpytek: “Marvel’s Midnight Suns”: What is the Max Level?. [w:] GameSkinny [on-line]. 2022-12-12. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  47. Leah J. Williams: “Marvel’s Midnight Suns”: Beginner’s guide and handy tips. [w:] GamesHub [on-line]. 2022-12-02. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  48. The Abbey. [w:] Marvel’s Midnight Suns [on-line]. 2K Games. [dostęp 2024-01-18]. (ang.).
  49. Thomas Hawkins: “Marvel’s Midnight Suns”: Artifacts and Offering Bowl Explained. [w:] Game Rant [on-line]. 2022-12-18. [dostęp 2024-01-14]. (ang.).
  50. Jason Rodriguez: “Marvel’s Midnight Suns”: Research, Artifacts, and Best Techs Guide. [w:] PC Invasion [on-line]. 2022-12-12. [dostęp 2024-01-14]. (ang.).
  51. Jason Rodriguez: “Marvel’s Midnight Suns”: How to craft and upgrade cards. [w:] PC Invasion [on-line]. 2022-12-09. [dostęp 2024-01-14]. (ang.).
  52. Hodey Johns: “Marvel’s Midnight Suns”: How to Upgrade Cards. [w:] Game Rant [on-line]. 2022-12-04. [dostęp 2024-01-14]. (ang.).
  53. Jason Rodriguez: “Marvel’s Midnight Suns”: Hero Ops and Intel guide. [w:] PC Invasion [on-line]. 2022-12-09. [dostęp 2024-01-14]. (ang.).
  54. Jason Rodriguez: “Marvel’s Midnight Suns” lets you unlock the full potential of superheroes using the power of friendship. [w:] Epic Games Store [on-line]. Epic Games, 2024-01-10. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).
  55. Relationships. [w:] Marvel’s Midnight Suns [on-line]. 2K Games. [dostęp 2024-01-18]. (ang.).
  56. Jacob Creswell: “Marvel’s Midnight Suns”: How to Unlock Every Word of Power. [w:] CBR [on-line]. 2022-12-09. [dostęp 2024-01-18]. (ang.).
  57. Peter Schuler: “ Midnight Suns”: What Are Reagents & How to Find Them. [w:] DualShockers [on-line]. 2022-12-15. [dostęp 2024-01-18]. (ang.).
  58. Chris Marling: “Marvel’s Midnight Suns”: All Tarot Card Locations. [w:] TheGamer [on-line]. 2022-12-03. [dostęp 2024-01-18]. (ang.).
  59. Will Sawyer: How to get “Marvel’s Midnight Suns” Arcane Keys. [w:] gamesradar [on-line]. 2022-12-08. [dostęp 2024-01-18]. (ang.).
  60. Jason Rodriguez: “Marvel’s Midnight Suns”: Hero cosmetics and customization explained. [w:] PC Invasion [on-line]. 2022-12-03. [dostęp 2024-01-18]. (ang.).
  61. Mason Teague: Why “Marvel’s Midnight Suns” Rebranded from “Midnight Sons” Comics. [w:] ScreenRant [on-line]. 2021-09-06. [dostęp 2024-01-11]. (ang.).
  62. Tim Webber: Meet the Midnight Suns, the Supernatural Protectors of the Marvel Universe. [w:] Marvel Entertainment [on-line]. The Walt Disney Company, 2022-10-13. [dostęp 2024-01-14].
  63. Davies 2023 ↓, s. 30.
  64. Davies 2023 ↓, s. 28.
  65. Hirun Cryer: “Marvel’s Midnight Suns” won’t let you romance any characters. [w:] GamesRadar+ [on-line]. 2021-08-26. [dostęp 2024-01-13]. (ang.).
  66. Davies 2023 ↓, s. 12.
  67. Davies 2023 ↓, s. 14.
  68. Rollin Bishop: “Marvel’s Midnight Suns”: Michael Jai White to Voice Blade. comicbook.com, 2022-10-01. [dostęp 2022-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-14)]. (ang.).
  69. Jordan Middler: PlayStation’s Spider-Man actor reprises his role in “Marvel’s Midnight Suns”. VGC, 2022-06-09. [dostęp 2022-06-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-09)]. (ang.).
  70. Aaron Greenbaum: “Marvel’s Midnight Suns” Cast: Every Hero and Villain Confirmed So Far. [w:] Den of Geek [on-line]. 2022-06-09. [dostęp 2022-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-14)]. (ang.).
  71. Jody McGregor: “Midnight Suns” has “something like 65,000 lines of voiced dialogue”. [w:] PC Gamer [on-line]. 2022-11-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-27)]. (ang.).
  72. Christopher Dring: Luke was here: A remarkable moment of kindness during the making of “Marvel’s Midnight Suns”. [w:] GamesIndustry.biz [on-line]. 2022-12-01. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-05)]. (ang.).
  73. Rafał Pieczka: Opiekunowie marki „XCOM” tworzą grę o bohaterach Marvela [PLOTKA]. [w:] CD-Action [on-line]. Gaming Tech Esports Media SA, 2021-06-04. [dostęp 2024-01-18]. (pol.).
  74. Kat Bailey: “Marvel’s Midnight Suns”, Firaxis’ Marvel “XCOM” Game, Officially Announced. IGN, 2021-08-25. [dostęp 2022-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-31)]. (ang.).
  75. Kazuma Hashimoto: “Marvel Midnight Suns” to Release in October. [w:] Siliconera [on-line]. 2022-06-09. [dostęp 2024-01-18]. (ang.).
  76. Matt Purslow: “Marvel’s Midnight Suns” Trailer Reveals Spider-Man and Release Date. IGN, 2022-06-09. [dostęp 2022-06-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-09)]. (ang.).
  77. Rebekah Valentine: “Marvel’s Midnight Suns” Delayed Once Again, Possibly to 2023. IGN, 2022-08-08. [dostęp 2022-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-08)]. (ang.).
  78. Matt Villei: “Marvel’s Midnight Suns” Gets New Early December Release Date. Collider, 2022-09-10. [dostęp 2022-11-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-02)]. (ang.).
  79. Chris Reed: “Marvel’s Midnight Suns”: Here’s What Comes in Each Edition. [w:] IGN [on-line]. 2022-06-09. [dostęp 2024-01-18]. (ang.).
  80. Sal Romano: “Marvel’s Midnight Suns” for PS4 and Xbox One launches May 11 alongside DLC “Blood Storm”; Switch version canceled. 2023-05-02. [dostęp 2023-05-02]. (ang.).
  81. RobinR. Valentine RobinR., Marvel’s Midnight Suns deserved better than its terrible DLCs, „PC Gamer”, 19 maja 2023 [dostęp 2024-01-19]  (ang.).
  82. Midnight Suns (2022–2023). [w:] Marvel Entertainment [on-line]. The Walt Disney Company. [dostęp 2024-01-14].
  83. Marika Hashimoto: “Marvel’s Midnight Suns: The Art of the Game” Book Now Available in Stores. [w:] Marvel Entertainment [on-line]. The Walt Disney Company, 2023-04-18. [dostęp 2024-01-14].
  84. a b c d e Michał Perzanowski: „Marvel’s Midnight Suns” – recenzja. „XCOM” i superbohaterowie to połączenie idealne? Niekoniecznie. [w:] CD-Action [on-line]. Gaming Tech Esports Media SA, 2022-12-20. [dostęp 2023-01-06]. (pol.).
  85. a b c d Chris Carter: Review: “Marvel’s Midnight Suns”. [w:] Destructoid [on-line]. 2022-11-30. [dostęp 2022-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-30)]. (ang.).
  86. a b Christian Donlan: “Marvel’s Midnight Suns” review – crush evil, DM the Avengers, and find that perfect bedside table. [w:] Eurogamer [on-line]. 2022-11-30. [dostęp 2022-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-30)]. (ang.).
  87. a b c d Zbigniew Woźnicki: Recenzja „Marvel’s Midnight Suns” – RPG z duszą gry mobilnej. [w:] Gry-Online [on-line]. Webedia, 2022-11-30. [dostęp 2023-01-06]. (pol.).
  88. a b c Jordan Ramée: “Marvel’s Midnight Suns” Review – “XCOM” Superhero Squad. [w:] GameSpot [on-line]. 2022-11-30. [dostęp 2022-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-30)]. (ang.).
  89. Jon Bailes: “Marvel’s Midnight Suns” review: “A superhero game that encourages you to stop and smell the flowers”. [w:] GamesRadar+ [on-line]. 2022-11-30. [dostęp 2022-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-30)]. (ang.).
  90. Dan Stapleton: “Marvel’s Midnight Suns” Review. [w:] IGN [on-line]. 2022-11-30. [dostęp 2022-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-30)]. (ang.).
  91. Jeremy Peel: “Marvel’s Midnight Suns” review. [w:] PC Gamer [on-line]. 2022-11-30. [dostęp 2022-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-01)]. (ang.).
  92. Jim Trinca: “Marvel’s Midnight Suns” review: Firaxis assembles its most joyful game to date. [w:] VG247 [on-line]. 2022-11-30. [dostęp 2022-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-01)]. (ang.).
  93. Jakub Karaś: Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego. [w:] Filmweb [on-line]. Filmweb A. Gortych sp. k.. [dostęp 2023-01-06]. (pol.).
  94. Keith Stuart: “Marvel’s Midnight Suns” review – superheroes, strategy and Gen Z banter. [w:] The Guardian [on-line]. 2022-11-30. [dostęp 2022-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-01)]. (ang.).
  95. a b “Marvel’s Midnight Suns” for PC Reviews. [w:] Metacritic [on-line]. [dostęp 2022-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-30)]. (ang.).
  96. “Marvel’s Midnight Suns” for PlayStation 5 Reviews. [w:] Metacritic [on-line]. [dostęp 2023-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-13)]. (ang.).
  97. “Marvel’s Midnight Suns” for Xbox Series X Reviews. [w:] Metacritic [on-line]. [dostęp 2023-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-13)]. (ang.).
  98. a b Marvel’s Midnight Suns. [w:] OpenCritic [on-line]. OpenCritic.com, LLC. [dostęp 2024-01-06]. (ang.).
  99. Stacey Henley: The Hunter is Midnight Suns’ Antidote to the MCU. [w:] TheGamer [on-line]. 2022-12-07. [dostęp 2024-01-14]. (ang.).
  100. James Archer: No, seriously, you should disable the 2K Launcher for “Marvel’s Midnight Suns”. Gamer Network, 2022-12-13. [dostęp 2023-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-20)]. (ang.).
  101. Joshua Wolens: 2K's launcher seems to negatively impact “Midnight Suns’” performance, but you can turn it off. Future plc, 2022-12-14. [dostęp 2023-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-20)]. (ang.).
  102. Marvel’s Midnight Suns - The Good, the Bad, and the Undead [online], metacritic.com [dostęp 2024-01-19]  (ang.).
  103. Marvel’s Midnight Suns: The Good, The Bad, and The Undead Reviews [online], OpenCritic [dostęp 2024-01-19]  (ang.).
  104. Push Square: Social Strategy “Marvel’s Midnight Suns” Was a Critical Darling But Commercial Flop. Push Square, 2023-02-06. [dostęp 2023-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-07)]. (ang.).
  105. Take-Two says “imperfect release window” may have contributed to slow “Marvel’s Midnight Suns” sales. VGC, 2023-02-06. [dostęp 2023-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-07)]. (ang.).
  106. Evan Lahti: GOTY Runner Up 2022: “Marvel’s Midnight Suns”. [w:] PC Gamer [on-line]. 2022-12-29. [dostęp 2024-01-14]. (ang.).
  107. Mike Mahardy: The 50 best video games of 2023. [w:] Polygon [on-line]. 2023-03-23. [dostęp 2024-01-14]. (ang.).
  108. Stacey Henley: Our The Game Awards Votes, Plus Some Made Up Categories. [w:] TheGamer [on-line]. 2023-12-06. [dostęp 2024-01-14]. (ang.).
  109. 2022 Winners. [w:] NAVGTR [on-line]. National Academy of Video Game Trade Reviewers. [dostęp 2024-01-14]. (ang.).
  110. 2023 Awards Category Details Strategy/Simulation Game of the Year. [w:] DICE Awards [on-line]. Akademia Sztuk i Nauk Interaktywnych. [dostęp 2023-12-04]. (ang.).

Bibliografia

  • Paul Davies: Marvel’s Midnight Suns: The Art of the Game. London: Titan Books, 2023. ISBN 978-1-78909-773-3. (ang.).