Mauzoleum w Halikarnasie
| Ten artykuł należy dopracować: od 2023-12 → zweryfikować treść i dodać przypisy, od 2023-12 → poprawić błędy językowe lub stylistyczne (pomoc: powszechne błędy językowe). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Pozostałości po mauzoleum | |||
Państwo | Turcja | ||
---|---|---|---|
Miejscowość | Bodrum | ||
Typ budynku | mauzoleum | ||
Styl architektoniczny | architektura klasyczna | ||
Wysokość całkowita | ok. 45 m | ||
Ukończenie budowy | ok. 350 p.n.e. | ||
Zniszczono | do początku XV w | ||
Położenie na mapie Turcji | |||
37°02′16,58″N 27°25′26,76″E/37,037939 27,424100 | |||
|
Mauzoleum[1] w Halikarnasie – grobowiec Mauzolosa, perskiego satrapy Karii, wzniesiony ok. 350 p.n.e., uważany za jeden z siedmiu antycznych cudów świata (obecnie w Bodrum w południowo-zachodniej Turcji). Stąd pochodzi słowo stosowane obecnie w odniesieniu do wielkich grobowców (mauzoleum).
Budowla została zaprojektowana przez architektów Satyrosa i Pyteosa na polecenie królowej-wdowy – Artemizji. Ozdobili go natomiast rzeźbiarze: Skopas, Leochares, Timoteos i Bryaksis z Karii[2].
Mauzoleum nie przetrwało do naszych czasów. Zaniedbana budowla pod wpływem upływu czasu, działań ludzi i trzęsień ziemi stopniowo popadała w ruinę. W 1404 roku tylko fundamenty i podstawa budynku były w stanie nienaruszonym. W 1494 i 1522 Joannici zagrożeni najazdem Muzułmanów używali surowców z mauzoleum, aby wzmocnić swoją siedzibę znaną jako Zamek Świętego Piotra. W trakcie rozbiórki mauzoleum odkryty został sarkofag Mauzolosa, który następnie zaginął. Część zabytków z mauzoleum, m.in. rzeźby, znajduje się w British Museum w Londynie[3].
Mauzoleum było świątynią w jońskim porządku architektonicznym z kolumnadą, na którą składało się 40 kolumn[4]. Na jej szczycie znajdowała się 24-stopniowa piramida z kwadrygą niosącą postaci zmarłego króla i jego małżonki – Artemizji. Była zbudowana na planie prostokąta o wymiarach 35,6 × 25 m i mierzyła 45 m wysokości.
Miasto Halikarnas
W IV wieku p.n.e. Halikarnas był stolicą królestwa Karii, w imperium Achemenidów, na zachodnim wybrzeżu Azji Mniejszej. W 377 r. p.n.e. nominalny władca regionu, Hekatomnos z Milas, zmarł, pozostawiając rządy swojemu synowi Mauzolosowi. Hekatomnos był przedstawicielem lokalnej dynastii Hektamonidów, sprawującej rządy z ramienia Persów, która przejęła kontrolę nad kilkoma sąsiadującymi miastami i dzielnicami. Oprócz Artemizji i Mauzolosa Hekatomnos miał kilka innych córek i synów: Adę (przybraną matkę Aleksandra Wielkiego) oraz Idrieusa i Piksodarosa.
Mauzolos rozszerzył swoje terytorium aż do południowo-zachodniego wybrzeża Anatolii, atakując w szczególności terytorium Licji, niezwykłe z powodu licznych monumentalnych grobowców, takich jak grobowiec w Ksantos, z którego czerpał inspirację do swojego mauzoleum[5].
Artemizja II i Mauzolos rządzili z Halikarnasu przez 24 lata. Mauzolos, choć wywodził się od miejscowej ludności, mówił po grecku i podziwiał grecki styl życia i rząd. Wzdłuż wybrzeża założył wiele miast w greckim stylu i promował greckie tradycje demokratyczne.
Przypisy
- ↑ Polski egzonim uchwalony na 109. posiedzeniu KSNG.
- ↑ Wielkie tajemnice historii, nr 5. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 12, ISBN 83-7458-210-3.
- ↑ Mausoleum of Halikarnassos | British Museum [online], www.britishmuseum.org [dostęp 2024-05-27] (ang.).
- ↑ Roland Gööck: Cuda świata. Warszawa: Muza, 1994, s. 12.
- ↑ Curtis i inni, Forgotten empire : the world of ancient Persia, Berkeley: University of California Press, 2005, ISBN 0-520-24731-0, OCLC 62279815 [dostęp 2020-01-05] .
- p
- d
- e
- PWN: 3938824
- Britannica: topic/Mausoleum-of-Halicarnassus
- БРЭ: 2341416
- DSDE: Mausoleet_i_Halikarnassos