Menelaos z Aleksandrii
Data urodzenia | ok. 70 n.e. | ||
---|---|---|---|
Data śmierci | ok. 140 n.e. | ||
Zawód, zajęcie | astronom, matematyk | ||
Miejsce zamieszkania | Aleksandria, Rzym, Cesarstwo rzymskie | ||
Narodowość | grecka | ||
|
Ten artykuł dotyczy uczonego. Zobacz też: Menelaos – legendarny król Sparty. |
Menelaos z Aleksandrii (stgr. Μενέλαος ὁ Αλεξανδρεύς, Menelaos Aleksandreus; ur. ok. 70, zm. ok. 140) – grecki[1] astronom i matematyk. Autor antycznego traktatu[2] z dziedziny geometrii sferycznej[3].
Życiorys
Menelaosa opisał współczesny mu historyk Plutarch w dialogu O obliczu widniejącym na tarczy Księżyca[4]. Klaudiusz Ptolemeusz w Almageście[5] wspomniał o jego dwóch obserwacjach astronomicznych[a] zanotowanych w Rzymie w pierwszym roku rządów cesarza Trajana[b]. Pappus[6] i Proklos[7] nazywali go jednak Aleksandryjczkiem, dlatego też przyjmuje się, że urodził się i wychował w Aleksandrii, a później przeniósł do Rzymu[8]. Niestety to wszystko co wiemy o jego życiu.
Sphaerica
Jedyna z zachowanych prac Menelaosa to Sphaerica, która dotrwała do naszych czasów dzięki arabskiemu tłumaczeniu[9]. Jest to traktat składający się z trzech ksiąg:
- w Księdze I przedstawiona została definicja trójkąta sferycznego[10].
- Księga II to próba zaadaptowania geometrii sferycznej do potrzeb astronomii[c].
- Księga III traktuje o wykorzystaniu tzw. twierdzenia Menelaosa w trygonometrii sferycznej. Dla geometrii płaskiej zasada współliniowości punktów na bokach trójkąta znana była jeszcze przed Menelaosem[8].
Tytuły pozostałych prac znamy z przekazów arabskiego uczonego Thabit'a b. Qurra, jednakże Elementy geometrii, O trójkątach i O wadze i rozpadzie różnych ciał nie zachowały się do naszych czasów[10].
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Okultacje gwiazd Spica i Beta Scorpi przez Księżyc
- ↑ 98 n.e.
- ↑ Kontynuacja prac Teodoziusza z Bitynii
Przypisy
- ↑ Menelaus of Alexandria, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-01-06] (ang.).
- ↑ Menelai, Sphaericorum, Libri III, Oxford 1758 [dostęp 2013-01-06] .
- ↑ Menelaos z Aleksandrii, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-02] .
- ↑ Plutarch: De facie in orbe lunae apparet, 17. [w:] Moralia [on-line]. www.perseus.tufts.edu. [dostęp 2013-01-06].
- ↑ Syntaxis mathematica, VII, 3, [w:] J.L.J.L. Heiberg J.L.J.L. (red.), Claudii Ptolemaei opera quae exstant omnia, cz. 2, Lipsk 1903 [dostęp 2013-01-06] .
- ↑ PappiP. Alexandrini PappiP., Collectionis, F.F. Hultsch (red.), t. II, VI.110, Berlin 1877 [dostęp 2013-01-06] .
- ↑ ProcliP. Diadochi ProcliP., Commentari, [w:] G.G. Friendline (red.), Primum Euclidis Elementoru librum, Lipsk 1877 [dostęp 2013-01-06] .
- ↑ a b Menelaus of Alexandria. www-history.mcs.st-andrews.ac.uk (The MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews). [dostęp 2013-01-06].
- ↑ F.J.F.J. Carmody F.J.F.J., Arabic astronomical and astrological sciences in latin translation. A critical bibliography, Berkeley i Los Angeles: University of California Press, 1956, s. 22 [dostęp 2013-01-04] .
- ↑ a b T.T. Heath T.T., A history of greek mathematics, t. II, Oxford: The Clarendon Press, 1921, s. 260-273 [dostęp 2013-01-04] .
Bibliografia
- Menelai, Sphaericorum, Libri III, Oxford 1758 .
- Syntaxis mathematica, VII, 3, [w:] J.L.J.L. Heiberg J.L.J.L. (red.), Claudii Ptolemaei opera quae exstant omnia, cz. 2, Lipsk 1903 .
- PappiP. Alexandrini PappiP., Collectionis, F.F. Hultsch (red.), t. II, VI.110, Berlin 1877 .
- ProcliP. Diadochi ProcliP., Commentari, [w:] G.G. Friendline (red.), Primum Euclidis Elementoru librum, Lipsk 1877 [dostęp 2013-01-06] .
- T.T. Heath T.T., A history of greek mathematics, t. II, Oxford: The Clarendon Press, 1921, s. 260-273 [dostęp 2013-01-04] .
- F.J.F.J. Carmody F.J.F.J., Arabic astronomical and astrological sciences in latin translation. A critical bibliography, Berkeley i Los Angeles: University of California Press, 1956, s. 22 .
Linki zewnętrzne
- Menelaus of Alexandria, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-01-06] (ang.).
- John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Menelaos z Aleksandrii w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-07-13].
- Plutarch, De facie in orbe lunae apparet, 17, [w:] Moralia [online], www.perseus.tufts.edu [dostęp 2013-01-06] .
- ISNI: 0000000381625645
- VIAF: 3272146, 474145857122422922810, 261853963, 472149294316180521759, 85160307259557740947, 280763988
- LCCN: nr93024514
- GND: 119043874
- BnF: 12191815z
- SUDOC: 099055902
- SBN: BVEV027748
- BNE: XX1769958, XX1200986
- NTA: 069832366, 081830459
- BIBSYS: 95003463
- Open Library: OL5157276A
- NUKAT: n2015050529
- J9U: 987007282288405171
- WorldCat: lccn-nr93024514
- PWN: 3939656
- Britannica: biography/Menelaus-of-Alexandria
- Treccani: menelao-di-alessandria
- Universalis: menelaus-d-alexandrie
- NE.se: menelaos-(matematiker)
- Catalana: 0041926
- Hrvatska enciklopedija: 40110
- MacTutor: Menelaus