Nakazowo-Rozdzielczy Obóz NKWD w Działdowie
Typ | obóz przejściowy |
---|---|
Odpowiedzialny | ZSRR (NKWD) |
Rozpoczęcie działalności | połowa lutego 1945 |
Zakończenie działalności | 30 października 1945 |
Terytorium | Polska |
Miejsce | Działdowo |
Pierwotne przeznaczenie | obóz niemiecki Soldau |
Liczba więźniów | kilka tysięcy |
Narodowość więźniów | Niemcy, Polacy, inni |
brak współrzędnych |
Nakazowo-Rozdzielczy Obóz NKWD w Działdowie – sowiecki obóz przejściowy przeznaczony dla Niemców, Polaków i przedstawicieli innych narodowości, funkcjonujący w 1945 na bazie niemieckiego obozu Soldau w Działdowie i okolicach.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Działdowa, co miało miejsce 17 stycznia 1945[1], ustanowiono w mieście Powiatową Komendanturę Wojenną, której komendantem został major Witalim Szitow. W dawnym niemieckim obozie utworzono najpóźniej w połowie lutego 1945[2] Obóz Nakazowo-Rozdzielczy NKWD Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych. Natychmiast rozpoczęły się aresztowania dokonywane przez NKWD Polaków, którzy w okresie okupacji uzyskali III grupę niemiecką (Deutsche Volksliste) i tych należących do AK[1] lub niezgadzających się z okupacją sowiecką[3].
Obóz służyć miał przede wszystkim tymczasowemu przetrzymywaniu osób przeznaczonych do dalszej deportacji (transporty na wschód podążały głównie przez stację w Baranowiczach i charakteryzowały się wyjątkowo wyniszczającymi warunkami podróży[4]). Dysponował nie tylko obiektami poniemieckimi KL Soldau, ale również innymi budynkami na terenie miasta i jego okolic, w tym m.in. namiotami rozbitymi niedaleko koszar, lokalnym więzieniem, a także tzw. „teatrem” (mogło to być dawne kasyno oficerskie)[2].
Przez obóz przeszło kilka tysięcy osób, które naraziły się w różny sposób sowietom. Byli to więc ludzie uznani za „Niemców”, ich faktyczni lub domniemani współpracownicy, żołnierze i jeńcy niemieccy, żołnierze Armii Krajowej i innych polskich organizacji narodowościowych, a także cudzoziemscy robotnicy przymusowi[2].
Obóz funkcjonował do 30 października 1945. Rolę funkcjonariuszy NKWD przejęli następnie współpracujący z sowietami polscy pracownicy Urzędu Bezpieczeństwa[1].
Przypisy
- ↑ a b c MarekM. Orski MarekM., Obozy w Działdowie w latach II wojny światowej, „Studia Gdańskie”, XXVII, Wydział Nauk Społecznych. Uniwersytet Gdański, s. 261 .
- ↑ a b c EmiliaE. Figura-Osełkowska EmiliaE., RadosławR. Wiśniewski RadosławR., Anna Jagodzińska, Andrzej Rutecki, Waldemar Brenda, Niemieckie i sowieckie zbrodnie na ziemi działdowskiej 1939–1945, Olsztyn 2020, s. 244, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie (w: Recenzje i omówienia)” (4), 2021, s. 732, ISSN 0023-3196 .
- ↑ Działdowo – szczególne miejsce, gdzie faszyzm i komunizm odcisnęły piętno wielkiej zbrodni na ludzkości [zdjęcia, film] – Działdowo.pl [online], www.dzialdowo.pl [dostęp 2022-08-26] .
- ↑ TadeuszT. Wolsza TadeuszT., Mirosław Golon, Polityka radzieckich władz wojskowych i policyjnych na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1945–1947, Toruń 2001, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 377 (recenzja), „Dzieje Najnowsze” (2), 2004, s. 276 .