Nowa Reforma

Nowa Reforma
Ilustracja
winieta z 1906
Częstotliwość

dziennik

Państwo

 Polska

Adres

Kraków

Tematyka

polityczno-informacyjna

Język

polski

Pierwszy numer

29 września 1882

Ostatni numer

3 sierpnia 1928

Średni nakład

(w 1913) 9000 egz.

Multimedia w Wikimedia Commons

Nowa Reforma – dziennik ukazujący się w latach 1882–1928 w Krakowie. Powiązany z obozem demokratycznym[1].

Charakterystyka

Jan Czerwiński, krakowski lekarz w 1881 roku zaczął wydawać pismo Reforma, które miało być organem centrowego ugrupowania „konserwatywno-postępowego”. Wydawcą pisma został Adam Asnyk, a w skład redakcji weszli: założyciel Towarzystwa rzemieślniczego „Gwiazda” Tadeusz Romanowicz, Mieczysław Pawlikowski i Bolesław Lutostański. Tymczasem Czerwiński „zawarłszy po cichu ugodę z stronnictwem stańczyków, przeciw któremu do walki wystąpił, przyrzekł im zamknąć założony przez siebie dziennik”. Redaktorzy i Asnyk poczuli się oszukani gdy Czerwiński zamknął pismo, a czytelników przekazał Gazecie Krakowskiej[2], która od numeru 203–229 ukazywała się pod tytułem Gazeta Krakowska i Reforma[3].

Pierwszy numer pisma ukazał się 29 listopada 1882 roku, a redakcja nadała mu tytuł Nowa Reforma. Skład redakcji pozostał niezmieniony, a prenumeratorom zapewniono bezpłatną kontynuacje prenumeraty do końca grudnia. Wydawcą pisma został Adam Asnyk, redaktorem odpowiedzialnym Tadeusz Rutowski, a w skład redakcji weszli: Bolesław Lutostański, Tadeusz Romanowicz i Mieczysław Pawlikowski[4].

Nowa Reforma wydrukowała w 1883 mowę T. Jendla w której autor dowodził, że Adam Mickiewicz czuł, że rola szlachty jest skończona, a siłą narodu jest lud. Opublikowanie mowy wywołało szeroki oddźwięk w prasie krakowskiej[5].

Na łamach pisma od 7 lipca do 24 września 1897 publikowane były „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego.

Od 1912 roku pismo było organem Polskiego Towarzystwa Demokratycznego, a podczas I wojny światowej było związane z Naczelnym Komitetem Narodowym[6]. W 1924 roku pismo kupił Marian Dąbrowski, a w 1927 weszło w skład koncernu IKC[6].

Pismo wychodziło w nakładzie 8500 egzemplarzy (1907)[6].

Redaktorzy naczelni

Redaktorami i wydawcami dziennika byli Tadeusz Romanowicz, a po nim Lesław Boroński[7]. Od 1889 do 1894 redaktorem naczelnym był Adam Asnyk, zaś od 1894 do śmierci (23 kwietnia 1928) był Michał Konopiński (równolegle od 1889 redaktor odpowiedzialny wydań)[8][9][10]. Wydawcą „Nowej Reformy” w latach 1905–1924 był Adam Doboszyński[6]. W redakcji pisma pracował też Józef Rączkowski[11].

Przypisy

  1. ↑ † Redaktor Michał Konopiński. Nekrologi. „Dziennik Bydgoski”. Nr 97, s. 4, 26 kwietnia 1928. 
  2. ↑ EdmundE. Jankowski EdmundE., Z nie drukowanej korespondencji Asnyka, „Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” (3-4), 1951, s. 1058-1059 .
  3. ↑ "Gazeta Krakowska: dawniej Gwiazdka Krakowska", [w:] Encyklopedia Krakowa, Wyd. 2 zm. i rozsz., t. 1, Kraków 2023, s. 400, ISBN 978-83-66253-47-6 .
  4. ↑ Od redakcji i wydawnictwa, „Nowa Reforma” (1), 29 listopada 1882, s. 1 [dostęp 2024-08-04] .
  5. ↑ Praca zbiorowa, Roczniki dziejów ruchu ludowego, Warszawa 1965, s. 25.
  6. ↑ a b c d "Nowa Reforma", [w:] Encyklopedia Krakowa, Wyd. 2 zm. i rozsz., t. 2, Kraków 2023, s. 53, ISBN 978-83-66334-92-2 .
  7. ↑ Kronika. † Lesław Boroński. „Kuryer Rzeszowski”, s. 3, nr 11 z 14 marca 1897. 
  8. ↑ Konstanty Srokowski. † Michał Konopiński. „Nowa Reforma”. Nr 96, s. 1–2, 4, 26 kwietnia 1928. 
  9. ↑ † Michał Konopiński. „Dziennik Bydgoski”. Nr 96, s. 1–2, 4, 26 kwietnia 1928. 
  10. ↑ Ś. p. Michał Konopiński. W: Dwudziestopięciolecie Syndykatu Dziennikarzy Krakowskich. 1937: Syndykat Dziennikarzy Krakowskich / Ilustrowany Kurier Codzienny, Kraków, s. 17.
  11. ↑ Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Warszawa 1989, s. 342.

Bibliografia

  • Marian Jakubek: Prasa krakowska 1795–1918. Bibliografia

Linki zewnętrzne

  • Wydania dziennika „Reforma” z 1882 zdigitalizowane w Jagiellońskiej Bibliotece Cyfrowej
  • Wydania dziennika „Nowa Reforma” z lat 1882–1928 zdigitalizowane w Jagiellońskiej Bibliotece Cyfrowej