Pałac w Rytwianach

Ten artykuł od 2016-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Pałac w Rytwianach

nr rej. A.870/1-2 z 20.12.1957 i z 8.02.1978
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Miejscowość	Rytwiany
Typ budynku	pałac
Rozpoczęcie budowy	1853-55 (budowa budynku z magazynem cukru)
Ważniejsze przebudowy	1927-29 (przebudowa na pałac)
Położenie na mapie gminy Rytwiany Pałac w Rytwianach
Położenie na mapie Polski Pałac w Rytwianach
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Pałac w Rytwianach
Położenie na mapie powiatu staszowskiego Pałac w Rytwianach
50°31′22″N 21°11′26″E/50,522778 21,190556
Multimedia w Wikimedia Commons

Pałac w Rytwianach – zabytkowy^[1] pałac pochodzący z przełomu XIX i XX wieku. Znajduje się w miejscowości Rytwiany, w województwie świętokrzyskim. Jest otoczony 6-hektarowym parkiem. Obecnie (2016 r.) znajduje się tu hotel.

Historia pałacu sięga lat 1853–1855, kiedy to na terenie obecnego parku wybudowano cukrownię. W budynku mieszkał wówczas dyrektor cukrowni, a jego druga część pełniła funkcję magazynu. W okresie prosperity, tj. w czasie kampanii cukrowniczej pracowało w niej około 500 osób. Cukrownia produkowała cukier dobrej jakości do roku 1925^[2]. Naprzeciwko hotelu Rytwiany – w łąkach w odległości ok. 300 m – są budynki stacji po wąskotorowej kolejce – którą dowożono buraki do wspomnianej cukrowni.

Pożar w 1925 roku strawił zabudowania (cukrownia została spalona przez konkurencję), a ruiny decyzją Artura Radziwiłła w roku 1925 zostały rozebrane. W latach 1927–1929 Artur Radziwiłł przebudował dawny magazyn cukru na pałac letni rodu Radziwiłłów. Po ukończeniu przebudowy, ówczesny właściciel dóbr rytwiańskich zaadaptował budynek na potrzeby całej rodziny, aby następnie w nim zamieszkać.

Wcześniej Artur Radziwiłł, patron ulicy na której mieści się hotel, przebywał od roku 1924 w Indochinach, gdzie administrował plantacją kauczuku. Po powrocie do kraju otrzymał: posiadłość ziemską w Rytwianach, „przemysł rytwiański” oraz dwa młyny w Staszowie.

To właśnie wówczas Rytwiany przekształciły się w siedzibę, drugą obok Sichowa Dużego, tego rodu. Radziwił nie tylko przebudował budynek na wygodny dwór, ale również intensywnie gospodarzył w folwarkach, oraz zajął się z dużym powodzeniem przemysłem rolniczym. Działania Radziwiłłów mieszkających w pałacu pomnożyły rodzinny majątek oraz wpłynęły pozytywnie na rozwój całej okolicy i poziom życia mieszkańców.

W czasie II wojny światowej budynek pałacu w Rytwianach zajęli Niemcy. Po wyparciu armii niemieckiej wojska radzieckie w budynku pałacowym zorganizowały szpital gruźliczy. Po upaństwowieniu majątku, gospodarzami pałacu była Spółdzielnia Samopomoc Chłopska i Państwowe Gospodarstwo Rolne. Radziwiłłowie tracąc wówczas majatki w Rytwianach i Sichowie Dużym rozproszyli się po świecie.

Po roku 1975, kiedy rozpoczęto budowę elektrowni w pobliskim Połańcu pomieszczenia pałacowe przeznaczono na hotel robotniczy. W latach 80. popadający w ruinę pałac przekazano gminie, która po kilku latach użytkowania (gmina zorganizowała w nim ośrodek szkoleniowy) z powrotem przekazała obiekt Elektrowni. W latach 90. pałac gruntownie wyremontowano, pod nadzorem konserwatora zabytków.

Pałac otoczony jest 6-hektarowym parkiem. Park otaczający pałac założono w latach 1927–1929. Najstarszy drzewostan to aleja lipowa w południowej części parku, szpaler kasztanowców wzdłuż granicy zachodniej oraz nieliczne okazy drzew obcego pochodzenia. Na terenie parku znajduje się kort tenisowy oraz boisko do gry w koszykówkę^[3].