Przerąb

Ten artykuł od 2009-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ten artykuł dotyczy miejscowości Przerąb. Zobacz też: artykuł o miejscowości Kolonia Przerąb, która do 2008 roku również nosiła nazwę Przerąb.

Przerąb

wieś
Kościół rzymskokatolicki pw. św. Rozalii z Palermo w Przerębie
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	radomszczański
Gmina	Masłowice
Liczba ludności (2011)	318
Strefa numeracyjna	44
Kod pocztowy	97-515[2]
Tablice rejestracyjne	ERA
SIMC	0545774
Położenie na mapie gminy Masłowice Przerąb
Położenie na mapie Polski Przerąb
Położenie na mapie województwa łódzkiego Przerąb
Położenie na mapie powiatu radomszczańskiego Przerąb
51°08′45″N 19°43′11″E/51,145833 19,719722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Przerąb – wieś (dawniej miasto) w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim, w gminie Masłowice.

Przerąb uzyskał lokację miejską przed 1791 rokiem, zdegradowany przed 1830 rokiem^[3]. Do 1954 roku istniała gmina Przerąb. W latach 1975–1998 miejscowość gminna, administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

Przerąb w stosunku do sąsiednich wsi jest położona w dolinie. Wieś graniczy z następującymi miejscowościami:

• Bartodzieje (od północy)
• Krery (od wschodu)
• Kolonia Przerąb (od wschodu)
• Huta Przerębska (przez las od południa)
• Wola Przerębska (od zachodu)
• Żencin (od zachodu)
• Kolonia Wola Przerębska (od zachodu)

Około 1000 roku powstała mała osada, która po około 200 latach otrzymała prawa miejskie, by w późniejszym czasie je utracić. Wieś i dobra przerębskie (majątek) były własnością od XVI wieku szlacheckiej rodziny Przerębskich herbu Nowina. Około roku 1700 w Przerębie był rozwinięty handel kupiecki, a miejscowość posiadała targ okresowy raz do roku. Targ odbył się rzekomo tylko 2 razy ze względu na to, że miejscowość była położona niezbyt korzystnie. W latach 1780–1794 Przerąb posiadał prawa miejskie. Miasto miało w tym czasie zaledwie 170 mieszkańców.

We wsi znajduje się zabytkowy kościół parafialny pod wezwaniem św. Rozalii z Palermo. Kościół ten był wcześniej magazynem zbożowym. Dopiero po II wojnie światowej został wyświęcony i ksiądz ze wsi Rzejowice przyjeżdżał raz na dwa tygodnie odprawiać mszę. Potem, gdy jeszcze nie wybudowano przykościelnej plebanii, ksiądz wynajmował mieszkanie u swoich parafian. Obok kościoła wznosi się dzwonnica z zabytkowym dzwonem. Do kościoła należy również cmentarz leżący na obrzeżach wsi Wola Przerębska.

W Przerąbie znajduje się zabytkowy posąg Świętego Jana Nepomucena z 1777 roku.

26 września 1944 roku grupa wypadowa 3 Brygady Armii Ludowej im. gen. Bema pod dowództwem Stanisława Koseli ps. "Zimny" zniszczyła w miejscowości okupacyjny urząd gminny paląc listy podatkowe i kontyngentowe^[6].

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa^[7] na listę zabytków wpisany jest obiekt:

• ruiny zamku, nr rej.: 10/46 z 29.05.1946

We wsi znajduje się końcowa i początkowa stacja autobusów PKS z Radomska.

Co roku, 11 sierpnia przez tę wieś i okolice przechodzi Warszawska Akademicka Pielgrzymka Metropolitalna i tu też nocuje.

Strój ludowy kobiety to przepaska pięciokolorowa (ciemnozielony, fioletowy, żółty, czerwony, jasnozielony), fioletowa spódnica, biała koszula. Mężczyzny - biała koszula, brązowe spodnie.

• Przerąb, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 175 .