Raissa Calza
Data i miejsce urodzenia | grudzień 1897 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 24 stycznia 1979 |
Miejsce spoczynku | cmentarz Sant’Ercolano |
Zawód, zajęcie | tancerka, archeolożka |
Małżeństwo | Gieorgij Krol (1893–1932), Giorgio de Chirico (1925–1931), Guido Calza (1945–1946) |
Odznaczenia | |
Złoty Medal dla Zasłużonych dla Kultury i Sztuki |
Raissa Gourevich Calza, Raisa Samojłowna Guriewicz Calza (ur. w grudniu 1897 w Odessie, zm. 24 stycznia 1979 w Rzymie) – włoska tancerka, historyczka sztuki i archeolożka śródziemnomorska.
Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Pochodziła z zamożnej żydowskiej rodziny. Do roku 1918, razem z czworgiem starszego rodzeństwa, wychowywała się w Petersburgu. Jej rodzice Berta i Samuił byli właścicielami ziemi w Polsce i Finlandii[1].
Ze względów zdrowotnych wyjechała do San Remo, gdzie uczyła się u Gieorgija Plechanowa. Uczył ją historii, jednocześnie wzbudzając w dziewczynce silne zainteresowanie przeszłością.
Gdy wybuchła rewolucja rosyjska, cała rodzina Guriewiczów przebywała w posiadłości nad jeziorem Ładoga. Otwarte, antycarskie i sprzyjające demokratycznej rewolucji środowisko rodzinne sprawiło, że Raissa pozostawała w bliskim kontakcie z rewolucyjnymi artystami, intelektualistami, pasjonatami teatru i literatury. Uczyła się języków obcych z lektorami, realizowała pasję historyczną i podróżowała na przedstawienia teatralne lub koncerty w różnych miastach.
Kariera aktorki i tancerki
Po namowie ojca, miłośnika tańca, rozpoczęła karierę tancerki w szkole Wsiewołoda Meyerholda w Moskwie. Na scenie w rosyjskim teatrze poznała pierwszego męża Gieorgija Krola, rosyjsko-żydowskiego reżysera, z którym była w związku w latach 1893–1932[2].
W 1919, po śmierci matki, para przeniosła się do Włoch, do Turynu. Często razem podróżowali, by wspólnie pracować nad spektaklami: Krol jako reżyser, a Guriewicz jako aktorka. Mieszkali w Rzymie w latach 1920–1921, a do 1922 w Berlinie[3]. W 1923 w Rzymie Guriewicz otrzymała propozycję roli głównej tancerki w produkcji L’Histoire du soldat pod reżyserią Hermanna Scherchena, wystawianej w Teatrze degli Undici[1]. Obejrzawszy jej występ, artysta Giorgio de Chirico zaproponował młodej aktorce kolejną główną rolę w surrealistycznej „mimicznej tragedii” Śmierć Niobe, której produkcji podjął się wraz z bratem Albertem Savinio[4]. zaakceptowała propozycję i zagrała pod pseudonimem „Raissa Lork”. Sztuka miała premierę 14 maja 1925. Jej mąż przygotował scenografię, a de Chirico kostiumy (była przebrana za Pierrota). Jednakże spektakl po premierze otrzymał złe recenzje krytyków oraz publiczności[5].
Małżeństwo Krolów pod koniec 1924 podróżowało wspólnie z trupą teatralną, jednak podczas wycieczki między Raissą i de Chirico rozkwitło uczucie, przez które aktorka zostawiła męża. Przeprowadziła się do Paryża do nowego partnera, którego w 1925 poślubiła[5].
W Paryżu studiowała archeologię na École du Louvre. Uczyła się pod okiem Charles’a Picarda, jednak nigdy nie otrzymała oficjalnego dyplomu[1]. Wciąż często podróżowała, tym razem z mężem do miast, w których pracował przy produkcji przedstawień. Ich związek skończył się po 5 latach, kiedy mężczyzna zdradził Raissę z Isabellą Pakszwer. Małżonkowie rozwiedli się w 1931[6]. powróciła do Rzymu[7].
Praca naukowa i osiągnięcia
Będąc w Rzymie, całkowicie poświęciła się archeologii. Czasami pracowała na wykopaliskach i dawała lekcje. Dostała też tymczasową możliwość pracy na wykopaliskach w Ostia Antica. W 1938 dotknęło ją prawo rasowe faszystowskich Włoch – ponieważ była Żydówką, była zmuszona odejść z pracy. Mimo przeszkód, udało jej się utrzymać kontakt z archeologami w Ostii, dzięki czemu co jakiś czas była zatrudniana jako fotograf lub asystentka. Pracowała pod nadzorem Guido Calzy[8], którego w 1945 poślubiła. Mężczyzna zmarł przedwcześnie, zaledwie w kwietniu 1946.
Calza do 1968 pracowała na wykopaliskach w Ostii, jednocześnie publikując wiele tekstów naukowych i wyników badań. Jedną z jej głośniejszych i niezwykle udanych wczesnych publikacji było sprawozdanie z ostiańskiego sanktuarium Kybele, które zostało odkopane na początku lat 40. Tekst opublikowała w 1949[9]. W 1950, dzięki pracy na wykopaliskach i wielu publikacjach, Calza była bardzo znana jako ekspertka rzymskich portretów i rzeźb, szczególnie tych nagrobnych[10][11].
Calzę odwiedziła na wykopaliskach Marguerite Yourcenar, gdy w latach 1951 i 1952 przygotowywała nową ilustrowaną edycję Pamiętników Hadriana. Po spotkaniu kobiety utrzymywały ze sobą kontakt poprzez korespondencję[11].
Od 1 stycznia 1956 do 3 stycznia 1957 Calza pomagała krajowemu gabinetowi fotograficznemu zorganizować i skategoryzować jego fotograficzną kolekcję rzeźb rzymskich. W latach 1958–1959 była pierwszą kobietą-naukowcem współpracującą z Włoską Antyczną Fototeką Architektury i Topografii[11].
Posługiwała się wieloma językami: rosyjskim, francuskim, włoskim, angielskim i niemieckim[11]. Była autorką licznych katalogów, przewodników archeologicznych i tekstów[12][13]. W nagrodę za jej wkład we włoską archeologię 2 czerwca 1967 została nagrodzona włoskich Złotym Medalem dla Zasłużonych dla Kultury i Sztuki[14].
Śmierć
Zmarła w domu opieki prowadzonym przez Siostry Miłosierdzia[1]. Została pochowana na cmentarzu przy kościele Sant’Ercolano nieopodal Ostia Antica, obok trzeciego męża[15][16].
Archiwum
Pozostawiła po sobie fotografie Ostii oraz osobistą bibliotekę. W listach opisała podział jej własności naukowych pomiędzy Ostię a humanistyczne biblioteki Uniwersytetu w Sienie[11]. Większość zdjęć Ostii jej autorstwa pochodzi z czasu wieloletnich intensywnych wykopów prowadzonych pod kierownictwem rządu Benito Mussoliniego w latach 1939–1942[17].
Z okazji Dnia Kobiet, w solidarności z ukraińskimi ofiarami rosyjskiej inwazji, 8 marca 2022, poświęcono Calzy nową salę multimedialną Parku Archeologicznego Ostia Antica[18].
Przypisy
- ↑ a b c d LeilaL. Tavi LeilaL., Raissa Calza: The Muse Of Giorgio De Chirico With A Passion For Ancient Rome [online], E-go TIMES, 22 grudnia 2019 [dostęp 2022-04-25] (ang.).
- ↑ Russi in Italia: dizionario – Russi in Italia [online], www.russinitalia.it [dostęp 2022-04-25] .
- ↑ Il Fondo Raissa Calza | Sistema Bibliotecario di Ateneo [online], www.sba.unisi.it [dostęp 2022-05-28] .
- ↑ ArturoA. Bragaglia ArturoA., Pierrot futurista 1925 [online] .
- ↑ a b MagdalenaM. Holzhey MagdalenaM., Giorgio de Chirico, 1888-1978 : the modern myth, Köln: Taschen, 2005, ISBN 3-8228-4152-8, OCLC 61703301 [dostęp 2022-05-28] .
- ↑ Biografia | Fondazione Giorgio e Isa de Chirico [online], web.archive.org, 14 lipca 2016 [dostęp 2022-05-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-14] .
- ↑ Giorgio DeG.D. Chirico Giorgio DeG.D., Memorie della mia vita, Giunti, 30 lipca 2013, ISBN 978-88-587-6102-1 [dostęp 2022-05-28] (wł.).
- ↑ DouglasD. Boin DouglasD., Ostia in late antiquity., Cambridge: Cambridge University Press, 2013, ISBN 978-1-107-33659-9, OCLC 854970710 [dostęp 2022-04-26] .
- ↑ C. BradfordC.B. Welles C. BradfordC.B., Archaeological Digest, „American Journal of Archaeology”, 53 (1), s. 60–75, DOI: 10.2307/501215, ISSN 0002-9114, JSTOR: 501215 [dostęp 2022-04-26] .
- ↑ J.M.C.J.M.C. Toynbee J.M.C.J.M.C., R. Calza, Scavi Di Ostia, V: I Ritratti, Parte I: Ritratti Greci E Romani Fino Al 160 Circa D.C. Rome: Istituto Poligrafico dello Stato, 1964. Pp. 127, with frontispiece in colour and 107 half-tone plates. L. 30,000., „Journal of Roman Studies”, 56 (1–2), 1966, s. 262–263, DOI: 10.2307/300172, ISSN 0075-4358, JSTOR: 300172 [dostęp 2022-05-28] (ang.).
- ↑ a b c d e Elizabeth JaneE.J. Shepherd Elizabeth JaneE.J., Da Ostia a Roma e oltre: Raissa Calza e la fotografia, in AA.VV., Lungo il Tevere. Da Roma a Ostia, un percorso per immagini, „Acta Photographica. Rivista di fotografia, cultura e territorio”, 2009, s. 113–122 [dostęp 2022-05-28] .
- ↑ PaulP. MacKendrick PaulP., Ostia. By Raissa Calza and Ernest Nash., „American Journal of Archaeology”, 65 (3), 1961, s. 329–329, DOI: 10.2307/501713, ISSN 0002-9114, JSTOR: 501713 [dostęp 2022-05-28] (ang.).
- ↑ Margaret L.M.L. Laird Margaret L.M.L., Reconsidering the So-Called „Sede degli Augustali” at Ostia, „Memoirs of the American Academy in Rome”, 45, 2000, s. 41, DOI: 10.2307/4238765, JSTOR: 4238765 [dostęp 2022-05-28] .
- ↑ Le onorificenze della Repubblica Italiana [online], www.quirinale.it [dostęp 2022-05-28] .
- ↑ Church of Sant’Ercolano [online], ostia-antica.org [dostęp 2022-05-28] .
- ↑ Church of S. Ercolano – St. Herculanus’ Church – Archaeological park of Ostia Antica – Archaeological Sites and Monuments [online], Archaeological Park of Ostia antica [dostęp 2022-05-28] (ang.).
- ↑ PaolaP. Callegari PaolaP., Lungo il Tevere. Da Roma a Ostia, un percorso per immagini, Bologna: Bononia Univ. Press, 2009, ISBN 978-88-7395-478-1, OCLC 839915084 [dostęp 2022-04-26] .
- ↑ GiovanniG. Crocè GiovanniG., Ucraina e archeo: intitolata a Raissa Gourevic nuova sala a Ostia Antica [online] [dostęp 2022-04-26] (wł.).