Regionalizacja fizycznogeograficzna Europy
Regionalizacja fizycznogeograficzna Europy uwzględnia kilka specyficznych cech ukształtowania powierzchni tej części świata:
- znaczne rozczłonkowanie,
- znaczną różnorodność ukształtowania powierzchni,
- dwoistość budowy tektonicznej,
- pasmowy układ zasadniczych jednostek geograficznych.
Wcześniejsze regionalizacje
Poglądy geografów co do wydzielenia wielkich jednostek podziału fizycznogeograficznego Europy nawet przed ujednoliceniem było w zasadzie zgodne, choć ich hierarchia i nazewnictwo były rozbieżne.
I tak, podsumowując dorobek geografii rosyjskiej i radzieckiej, Borys F. Dobrynin w 1948 wydzielił następujące wielkie krainy geograficzne:
- w Europie Zachodniej (tzn. poza granicami ówczesnego Związku Radzieckiego):
- Europa Północna
- północna równina Europy Środkowej (Nizina Niemiecko-Polska)
- hercyńska Europa Środkowa
- obszary trzeciorzędowych gór fałdowych Europy Środkowej (Alpy i Karpaty)
- obszary aluwialnych równin w zapadliskach tektonicznych pasa fałdowań alpejskich
- grupa obszarów południowo-europejskich
- na obszarze ZSRR:
- równina wschodnio-europejska
- Ural
- Krym
Autorzy pięciotomowej polskiej "Geografii powszechnej" z 1965 roku wydzielili następujące wielkie krainy geograficzne Europy:
- Europa Zachodnia
- obszar północnoeuropejski
- Niż Środkowoeuropejski
- stare góry i baseny Europy Zachodniej
- Wyspy Brytyjskie
- młode góry fałdowe i obniżenia podgórskie
- strefa alpejsko-karpacka
- półwyspy południowe (Europa Śródziemnomorska)
- Europa Wschodnia
- Niż Wschodnioeuropejski
- Ural
- Krym
- Góry Krymskie
- Kaukaz
Regionalizacja według UKD
Najpowszechniej obecnie używana regionalizacja fizycznogeograficzna Europy zgodna z uniwersalną klasyfikacją dziesiętną została przedstawiona w 1971[potrzebny przypis].
Europa Północna
- 0 Archipelagi Europy Północnej
- 01 Archipelagi Arktyczne
- 02 Wyspy Morza Norweskiego
- 1 Półwysep Fennoskandzki
- 11 Półwysep Skandynawski
- 12 Masyw Fińsko-Karelski i Półwysep Kolski
- 13 Wyspy Morza Bałtyckiego
Europa Zachodnia
- 2 Wyspy Brytyjskie
- 21 Irlandia
- 22 Wielka Brytania
- 3 Pozaalpejska Europa Środkowa
- 31 Niż Środkowoeuropejski
- 32 Średniogórze Niemieckie (Środkowoeuropejskie)
- 33 Masyw Czeski
- 34 Wyżyny Polskie
- 35 Francuskie Masywy i Kotliny
- 4 Region alpejski (Alpy wraz z obniżeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi)
- 41 Jura Szwajcarsko-Francuska
- 42 Północne Przedgórze Alp
- 43 Alpy
- 44 Nizina Padańska
- 5 Region karpacki (Karpaty wraz z obniżeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi)
- 51 Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem Zachodnim i Północnym
- 52 Karpaty Wschodnie z Podkarpaciem Wschodnim
- 53 Karpaty Południowe z Wyżyną Getycką
- 54 Góry Zachodniorumuńskie i Wyżyna Transylwańska
- 55 Kotlina Panońska (Basen Panoński)
- 56 Równiny Południoworumuńskie
Europa Południowa
- 6 Wyspy i półwyspy Morza Śródziemnego
- 61-63 - Półwysep Iberyjski
- 61 Północne obszary peryferyjne
- 62 Wewnętrzne obszary półwyspu
- 63 Masyw Galicyjsko-Portugalski (Zachodnie obszary peryferyjne)
- 64 Półwysep Apeniński
- 65-68 - Półwysep Bałkański
- 69 Wyspy Śródziemnomorskie i Azory
- 61-63 - Półwysep Iberyjski
Europa Wschodnia
- 7 Krym i Kaukaz
- 71 Półwysep Krymski
- 72 Kaukaz Północny
- 73 Wielki Kaukaz
- 74 Nizina Kolchidzka
- 75 Nizina Kurańska
- 76 Mały Kaukaz
- 8 Nizina Wschodnioeuropejska
- 81 Podstrefa tundry i tundry lesistej
- 82 Podstrefa północnej tajgi
- 83 Strefa lasów mieszanych i podstrefa południowej tajgi - Nizina Środkoworosyjska
- 84 Strefa lasów mieszanych i podstrefa południowej tajgi - Niż Wschodniobałtycko-Białoruski
- 85 Strefa leśno-stepowa - Wyżyny Ukraińskie
- 86 Strefa stepowa
- 9 Ural
- 91 Nowa Ziemia i Wajgacz
- 92 Ural Polarny
- 93 Ural Północny
- 94 Ural Środkowy
- 95 Ural Południowy
Bibliografia
| Ta sekcja od 2021-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji. |
- B.F. Dobrynin Geografia fizyczna Europy Zachodniej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1954
- Borys Dobrynin Geografia fizyczna ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1956
- Bolesław Augustowski Wielkie regiony naturalne Europy w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia powszechna - tom III. Europa (bez ZSRR), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
- Mieczysław Hess, Bogumił Rychłowski Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich w: August Zierhoffer (red.) Geografia powszechna - tom IV. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Azja. Afryka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
- Jerzy Kondracki W sprawie fizycznogeograficznego podziału Europy w klasyfikacji dziesiętnej, "Przegląd Geograficzny" tom XXXVII, z.3, 1965, str. 539-547
- Jerzy Kondracki Podstawy regionalizacji fizycznogeograficznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969
- Jerzy Kondracki Fizycznogeograficzna regionalizacja Europy Wschodniej w układzie dziesiętnym, "Przegląd Geograficzny", tom LXVII, z. 3-4, 1995, str. 349-354
- Jerzy Kondracki Fizycznogeograficzna regionalizacja Czech, Słowacji, Węgier i Rumunii w układzie dziesiętnym, "Przegląd Geograficzny", tom LXVIII, z 3-4, 1996, str. 457-466
- Jerzy Kondracki Fizycznogeograficzna regionalizacja Niemiec i terenów przyległych w układzie dziesiętnym, "Przegląd Geograficzny" tom LXIX z. 102, 1997, str. 141-147
- Podręczny leksykon państw świata, Wydawnictwo RTW, Słowenia 1997 (tłum. Agnieszka Kowalik)
- Jan Mordawski (red.), Mieczysław Cukierski, Michał Siwicki Atlas geograficzny Polski dla klas VIII / III gimnazjum, Wydawnictwo M. RoŜak, Gdańsk 1999
- Michał Kucharski, Katarzyna Bischoff, Agnieszka Momot, Tomasz Płatek, Jarosław Talacha (red.) Atlas świata, Pascal 2002
- Marzena Wieczorek, Beata Byer (red.) Atlas geograficzny liceum Świat. Polska, Demart, Warszawa 2003
- Atlas – Świat w zasięgu ręki, DeAgostini 2005-2008 (215 zeszytów w 17 zakładkach, 10 segregatorów)
- J. Makowski Geografia fizyczna świata, PWN, Warszawa 2007