Stanisław Krogulski
podpułkownik dyplomowany kawalerii | |
Data i miejsce urodzenia | 14 marca 1893 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | między 16 a 19 kwietnia 1940 |
Przebieg służby | |
Lata służby | 1918–1940 |
Siły zbrojne | Armia Austro-Węgier |
Formacja | Legiony Polskie |
Jednostki | I Brygada Legionów Polskich |
Stanowiska | szef sztabu brygady |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
Odznaczenia | |
|
Stanisław Krogulski[1], ps. „Orland” (ur. 14 marca 1893 w Łowczówku k. Tarnowa[2], zm. między 16 a 19 kwietnia 1940 w Katyniu) – podpułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Odrodzenia Polski, ofiara zbrodni katyńskiej[3].
Życiorys
Urodził się w rodzinie Augustyna (1866–1924), działacza niepodległościowego i społecznego, żołnierza Legionów Polskich[4] oraz Bronisławy z Bednarskich. Uczył się w gimnazjum w Sanoku, Rzeszowie i Lwowie; egzamin dojrzałości zdał w 1916 w Krakowie[5]. Żołnierz I Brygady Leg. Obrońca Lwowa i Wilna. W obronie Lwowa w stopniu podchorążego w dniach 1–22 listopada 1918 walczył na III Odcinku[5]. Uczestnik III powstania śląskiego[2]. W październiku 1920 został przeniesiony z Polskiej Ekspozytury Wojskowej na Ukrainie do dyspozycji Grupy Operacyjnej Jazdy[6].
3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 257. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 – kawalerii), a jego oddziałem macierzystym był 26 pułk ułanów[7]. W 1923 służył w Oddziale IIIa Biura Ścisłej Rady Wojennej, pozostając oficerem nadetatowym 26 pułku ułanów[8]. 13 października tego roku został skierowany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza Kursu Normalnego 1923–1925[9][10]. Z dniem 1 października 1925, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu[11]. W 1928 znajdował się w dyspozycji Ministerstwa Skarbu, pozostając w kadrze oficerów kawalerii[12]. Pełnił wówczas służbę w Komendzie Głównej Straży Granicznej w Warszawie na stanowisku szefa sztabu. W kwietniu 1928 prowadził wykłady z „piechoty i taktyki ogólnej” na I Kursie Instruktorów Szkolnych dla Policji Państwowej[13]. W kwietniu 1929 został przeniesiony do 3 pułku strzelców konnych, a w KG SG zastąpił go mjr Leopold Ruszczyc z 5 Brygady KOP[14][15][16]. 30 stycznia 1930 został wybrany do Komitetu Organizacyjnego Święta Rarańczy[17]. 27 stycznia 1930 roku został awansowany na stopień majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 11. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[18]. W czerwcu tego roku został przeniesiony do Brygady Kawalerii „Równe” na stanowisko szefa sztabu[19][20]. Brał udział w Rajdzie Brygady Kawalerii „Równe” w dniach 6 – 17 października 1932[21]. W listopadzie 1932 został przeniesiony do Sztabu Głównego[22]. W latach 1933–1934 kierował referatem w DOK I w Warszawie[4]. W marcu 1934 został przeniesiony do 3 pułku ułanów w Tarnowskich Górach na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[23][24]. W listopadzie 1936 przeniesiony do DOK II w Lublinie. Awansowany do stopnia podpułkownika ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939[25]. W 1939 kierownik Samodzielnego Referatu Bezpieczeństwa Wojennego w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr II w Lublinie[26][27][28].
W kampanii wrześniowej wzięty do niewoli radzieckiej. Według stanu na grudzień 1939 był jeńcem obozu w Kozielsku[26]. Między 15 a 17 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD – lista wywózkowa 032/1 poz. 66 nr akt 1172 z 14.04.1940[29]. Został zamordowany między 16 a 19 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim[26]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943, zapis w dzienniku ekshumacji pod datą 26.05.1943[26]. Przy szczątkach Stanisława Krogulskiego w mundurze oficerskim znaleziono książeczkę PKO, legitymację MSWojsk. i świadectwo szczepień z obozu w Kozielsku[30]. Figuruje na liście AM–3284, a po naniesionych poprawkach pod nr 3281 i liście Komisji Technicznej PCK pod numerem: GARF-120-03284. Nazwisko Krogulskiego znajduje się na liście ofiar (pod nr 3284) opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 169, w Nowym Kurierze Warszawskim nr 164 z 1943.
Publikował w fachowej prasie wojskowej, m.in. w „Przeglądzie Kawaleryjskim” opublikował artykuły pt. Indywidualna obrona przeciwpancerna[31] oraz Związek pancerny przeciw kawalerii.
Życie prywatne
Żonaty od sierpnia 1939 z Marią[2] Danutą z Mulińskich (ur. 1913), nie pozostawił potomstwa[4]. Mieszkał w Lublinie przy ulicy Skłodowskiej 16/1[30].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Niepodległości (23 grudnia 1933)[32]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[25]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[25][2]
- Złoty Krzyż Zasługi
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaka Sztabu Generalnego[33]
Upamiętnienie
- Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień pułkownika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez Prezydenta RP na Uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976).
- Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986).
- Tablica epitafijna na Mogile Katyńskiej w Lublinie[34].
Zobacz też
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
Przypisy
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1686, w ewidencji Wojska Polskiego figurował jako Stanisław II Krogulski, w celu odróżnienia od innego oficera noszącego to samo imię i nazwisko: Stanisława I Krogulskiego ur. 10 maja 1877 roku, porucznika rezerwy 14 pułku piechoty.
- ↑ a b c d Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 309 .
- ↑ JędrzejJ. Tucholski JędrzejJ., Mord w Katyniu, 1991, s. 146 .
- ↑ a b c Mariusz Lesław Krogulski, Spuścizna minionych pokoleń, Tuchów 2005, s. ?
- ↑ a b Obrona Lwowa 1–22 listopada 1918. 3, Organizacja listopadowej obrony Lwowa, ewidencja uczestników walk, lista strat, Lwów 1939, s. 82
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.1, nr 41), 1920, s. 1112 .
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 163, tu, jako „Stanisław Krogulski-Orland”.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 69, 651, 680.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 71 z 13 listopada 1923 roku, s. 750.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 581, 602, 1364.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 101 z 7 października 1925 roku, s. 547.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 330, 344.
- ↑ Na Posterunku : gazeta Policji Państwowej R.10, nr 15 (14 kwietnia 1928), s. 13.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 121, 137.
- ↑ Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 43, 76.
- ↑ „Dziennik Poznański” (R.71, nr 93), 21 kwietnia 1929, s. 3 .
- ↑ Dziennik Poznański, R.72, nr 30 (6 lutego 1930), s. 3.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 28 stycznia 1930 roku, s. 24.
- ↑ Lista oficerów dyplomowanych 1931 ↓, s. 19.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 145, 495.
- ↑ Polska Zbrojna, R.11, nr 295 (25 października 1932), s. 8.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 420.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 160.
- ↑ Generalny Inspektor Sił Zbrojnych - Obsada personalna - kawaleria - 701-001-116-201.pdf
- ↑ a b c Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków, 2006, s. 129.
- ↑ a b c d УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 424.
- ↑ Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków, 2006, s. 513
- ↑ Tucholski podaje błędnie DOK III
- ↑ JędrzejJ. Tucholski JędrzejJ., Mord w Katyniu, 1991, s. 669 .
- ↑ a b Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online], lublin.ap.gov.pl [dostęp 2018-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] .
- ↑ StanisławS. Krogulski StanisławS., Indywidualna obrona przeciwpancerna., „Przegląd Kawaleryjski” (10 (144)), 1937, s. 356 .
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 6, poz. 12 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Muzeum Katyńskie - fotografia [online], www.muzeumkatynskie.pl [dostęp 2022-07-05] .
- ↑ KonradK. Makowski KonradK., Miejsca Pamięci Narodowej :: Cmentarz Lipowa Lublin [online], dormitorium.lublin.pl [dostęp 2018-08-08] .
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Mariusz Krogulski, Czterech Krogulskich, „Polska Zbrojna” 1992 nr 22.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1956, tom 4, Kraków 1999.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Przegląd Kawaleryjski, 1930.
- Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 roku). Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1931. [dostęp 2016-06-11].
- Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Mariusz Lesław Krogulski, Spuścizna minionych pokoleń, Tuchów 2005.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.