Stanisław Zemanek
major dyplomowany piechoty | |
Data i miejsce urodzenia | 19 grudnia 1896 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | wiosna 1940 |
Przebieg służby | |
Lata służby | przed 1916–1940 |
Siły zbrojne | Armia Austro-Węgier |
Formacja | Legiony Polskie |
Jednostki | Legion Wschodni |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
Odznaczenia | |
Stanisław Adam Zemanek (ur. 19 grudnia 1896 we Lwowie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – major dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, piłkarz i lekkoatleta w latach 1921-1922 oraz działacz sportowy[1], ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Stanisław Adam Zemanek urodził się 19 grudnia 1896 we Lwowie, w rodzinie Ignacego i Stefanii. Był starszym bratem Adama, majora artylerii również zamordowanego w Charkowie.
Przed I wojną światową był członkiem Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”. W czasie wojny służył w Legionie Wschodnim, a następnie w Dywizji Syberyjskiej.
Wstąpił do Wojska Polskiego w 1919 roku. W czasie wojny polsko-bolszewickiej służył w 83 pułku Strzelców Poleskich.
Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku i w 1922 roku został zweryfikowany do stopnia porucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku. Służył dalej w 83 pułku Strzelców Poleskich[2][3].
3 maja 1926 został awansowany na kapitana ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 i 83. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 2 listopada 1928 został przeniesiony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza IX Kursu Normalnego 1928–1930[4]. Z dniem 1 listopada 1930, po uzyskaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przydzielony do dowództwa 3 Dywizji Piechoty Legionów w Zamościu na stanowisko oficera sztabu[5]. W 1933 został przeniesiony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie[6], a w 1936 do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie na stanowisko kierownika referatu. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 44. lokatą w korpusie oficerów piechoty[7].
W czasie wojny obronnej Polski brał udział w obronie Lwowa. 22 września po podpisaniu kapitulacji miasta, wraz z innymi oficerami opuścił Lwów. Sowieci nie dotrzymali podpisanych warunków kapitulacji i większość oficerów została aresztowana przez NKWD i wywieziono w głąb Związku Radzieckiego.
Stanisław Zemanek w 1940 roku został zamordowany przez NKWD w Charkowie i pochowany w bezimiennej mogile zbiorowej. Obecnie jego szczątki spoczywają w Piatichatkach na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[8].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło – decyzją nr 439/MON[9] – mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[10][11]. W dniach 9–10 listopada 2007 roku w Warszawie były odczytywane nazwiska ofiar zbrodni katyńskiej, awansowanych na wyższe stopnie wojskowe i służbowe, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[12][13].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Niepodległości (2 sierpnia 1931)[14]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1938)[15]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1937)[16]
- Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[17]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Zobacz też
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
- zbrodnia katyńska
Przypisy
- ↑ Katyńska hekatomba. legia.warszawa.pl, marzec 2018. [dostęp 2024-06-02]. (pol.).
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 364, 430.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 317, 374.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 97, 216.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 58, 484.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 8.
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 342.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 632.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 25 [dostęp 2024-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 178, poz. 260 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938 roku, s. 6 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 96 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.