Stefan Dwornik
major piechoty | |
Data i miejsce urodzenia | 28 lipca 1889 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | wiosna 1940 |
Przebieg służby | |
Lata służby | 1914–1940 |
Siły zbrojne | Wojsko Polskie |
Jednostki | |
Stanowiska | dowódca batalionu |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
Późniejsza praca | dyrektor fabryki |
Odznaczenia | |
Stefan Dwornik (ur. 28 lipca 1889 w Sławkowie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – prawnik, major piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się jako syn Bartłomieja i Zofii z domu Kachl. Ukończył studia prawa na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Podczas I wojny światowej służył w cesarsko-królewskiej Obronie Krajowej. Jego oddziałem macierzystym był 34 pułk piechoty Obrony Krajowej Jarosław. Na porucznika rezerwy został awansowany ze starszeństwem z 1 maja 1917[1].
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wstąpił do Wojska Polskiego. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 14 pułku piechoty będąc dowódcą batalionu. 19 sierpnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu kapitana, w piechocie, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej. Pełnił wówczas służbę w Obozie Ćwiczebnym 6 Armii[2].
Po wojnie został komendantem Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty przy Dowództwie Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu w 1922. Awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. Z dniem 1 lipca 1926 został przydzielony z 14 pp do Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisko referenta[3]. W maju 1928 został przeniesiony do 4 pułku strzelców podhalańskich w Cieszynie na stanowisko dowódcy II batalionu[4][5]. W marcu 1929 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr V, a z dniem 31 sierpnia tego roku przeniesiony w stan spoczynku[6][7]. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Wadowice. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[8].
Był jednym z budowniczych Fabryki Gum Jezdnych w Dębicy (późniejszy „Stomil”, obecnie Dębica SA) i jej pierwszym dyrektorem[9], sprawującym funkcje administracyjne[10]. Zamieszkiwał przy ulicy Króla Jana III Sobieskiego 386[11].
Po wybuchu II wojny światowej brał udział w wojnie obronnej Polski, w 1939 roku, był w sztabie dowództwa obronie Lwowa[12]. Był ranny. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez Sowietów i przewieziony do obozu w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszów NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[13].
Jego córką była Zofia Dwornik (1922–2002) – montażystka filmowa[14].
Upamiętnienie
- 5 października 2007 Minister Obrony Narodowej awansował go pośmiertnie do stopnia podpułkownika[15]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[16].
- W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” został zasadzony dwukrotnie Dąb Pamięci honorujący Stefana Dwornika: przy Zespole Szkół nr 5 im. Józefa Wybickiego w Szczecinie oraz na Placu Mikołajkowów w Dębicy (9 kwietnia 2010)[17].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)[18]
- Krzyż Walecznych
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaka Honorowa „Orlęta”[19]
- Srebrny Medal Waleczności 2 klasy[1]
- Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913[1]
Zobacz też
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
Przypisy
- ↑ a b c Ranglisten 1918 ↓, s. 94, 353.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 25 sierpnia 1920, s. 7774.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 1 września 1926 roku, s. 288.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 138.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 104, 170.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929, s. 86.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 216.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 326, 939.
- ↑ Brakuje miejsc na lekcjach katyńskich. radiomaryja.pl, 10 kwietnia 2010. [dostęp 2015-01-14].
- ↑ Ryszard Pajura: 150 najbardziej zasłużonych pracowników Firmy Oponiarskiej Dębica. Dębica: 2014, s. 20.
- ↑ Dębica. genealogyindexer.org. [dostęp 2015-01-14].
- ↑ Dębica. Ofiary Katania. Stefan Dwornik. debica24.eu. [dostęp 2015-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 lutego 2015)].
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 101.
- ↑ Katyńskie piętno. Byłaby wielką montażystką – gdyby nie PRL [online], Przystanek Historia [dostęp 2023-06-20] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ LISTA OSÓB ZAMORDOWANYCH W KATYNIU, CHARKOWIE, TWERZE I MIEDNOJE MIANOWANYCH POŚMIERTNIE NA KOLEJNE STOPNIE. policja.pl. [dostęp 2014-04-09].
- ↑ Kolejne Dęby Pamięci posadzono w Dębicy. saperzy-debica.pl, 9 kwietnia 2010. [dostęp 2015-01-14].
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 32.
- ↑ Stefan Dwornik. muzeumkatynskie.pl. [dostęp 2015-01-14].
Bibliografia
- Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, 1918. (niem.).
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Stefan Dwornik. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2015-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)].
- Dębica. Stefan Dwornik. debica24.eu. [dostęp 2015-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 marca 2015)].