Torfowiec cieniutki
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | mchy | ||
| Klasa | torfowce | ||
| Rząd | torfowce | ||
| Rodzina | torfowcowate | ||
| Rodzaj | torfowiec | ||
| Gatunek | torfowiec cieniutki | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Sphagnum tenellum (Brid.) Brid. Muscol. Recent. Suppl. 4: 1 1819[3] | |||
| |||
Torfowiec cieniutki (Sphagnum tenellum (Brid.) Brid.) – gatunek mchu z rodziny torfowcowatych (Sphagnaceae). Występuje w Europie, Chinach, Indiach, Japonii, Ameryce Północnej i północnej Afryce[4].
Morfologia i anatomia
- Pokrój
- Torfowiec stosunkowo mały (określany także jako drobny[5]), delikatny i miękki, tworzący darnie koloru zielonego, żółtego bądź czasami lekko brązowo lub pomarańczowo zabarwione[6][5].
- Główki
- Małe[6], czasami określane także jako drobne[5], od spłaszczonych do półkolistych[5].
- Pęczki
- Dość od siebie oddalone, zazwyczaj z trzema gałązkami[6]; dwie gałązki odstające są krótkie i pociągłe, niezwężające się[6] lub słabo zwężające się ku końcowi[5]; zazwyczaj jedna gałązka zwisająca[6], które słabo lub w ogóle nie odróżnia się od gałązek odstających[5].
- Łodyżki
- Cienkie, rzadko przekraczające 0,5 mm średnicy i blade[6][5], z dobrze rozwiniętą korą, z 2-3 (bardzo rzadko 1 lub 4[5]) warstwami mocno nadętych komórek wodnych[6] Łodyżki gałązek są wyposażone w dobrze wykształcone, linearnie parami umieszczone w korze komórki retortowe[6], cylinder wewnętrzny zabarwiony na żółto[5].
- Listki łodyżkowe
- Duże, osiągające wymiary listków gałązkowych, do 1,4 mm długości[5], jajowato-językowate, z tępym lub czasami kapturkowatych, poszarpanym lub ząbkowanym szczytem[6][5], do którego zwężają się dość nagle, odstające, wklęsłe[5]. Komórki wodne mają liczne, wyraźne listewki, także pory[6].
- Listki gałązkowe
- Do 1,5 mm długości[5], szeroko jajowate i wklęsłe, luźno na siebie zachodzące, co nadaje gałązkom paciorkowaty wygląd[6]; na końcach gałązek odstających listki układają się w kształt określany jako otwarty ptasi dziób[6]. Szczyty obcięte i ząbkowane[5]. Komórki wodne są krótkie i szerokie; po stronie grzbietowej liścia płaskie, z jednym porem lub bez porów, po stronie brzusznej mocno nadęte, z 2-5 porami zlokalizowanymi w kątach komórek[6][5]. W przekroju poprzecznym komórki chlorofilowe równoboczno trójkątne (lub prawie równoboczno trójkątne[5], wyraźnie szeroko otwarte po stronie grzbietowej liścia, do strony brzusznej dochodzące tylko swoimi szczytami[6].
Systematyka i zmienność
Gatunek zaliczany jest do podrodzaju Cuspidata Lindb.[6] Podrodzaj obejmuje przeważnie dużych rozmiarów torfowce hydrofilne o długich łodyżkach, tworzące głębokie i miękkie darnie[7]. W podrodzaju tym najczęściej spotyka się formy zielone i żółtozielone, nieco rzadziej żółte i brunatne, nie występują natomiast formy czerwone[7].
Ochrona
Gatunek jest objęty w Polsce ochroną od 2001 roku. W latach 2001–2004 podlegał ochronie częściowej, w latach 2004–2014 ochronie ścisłej, a od 2014 roku ponownie objęty jest ochroną częściową, na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin[8][9][10].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2015-06-01] (ang.).
- ↑ Sphagnum tenellum Pers. ex Nees & Hornsch.. The World Flora Online. [dostęp 2024-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-08-24)]. (ang.).
- ↑ Sphagnum tenellum. [w:] Moss Flora of China vol. 1 [on-line]. [dostęp 2015-06-03]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Stebel 2018 ↓, s. 152–154.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Laine 2018 ↓, s. 263–267.
- ↑ a b Lubliner-Mianowska 1957 ↓, s. 48.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
Bibliografia
- Karolina Lubliner-Mianowska: Torfowce. Opisy i klucze do oznaczania gatunków krajowych. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957.
- Jukka Laine, Kjell Ivar Flatberg, Pirkko Harju, Tuuli Timonen, Kari Minkkinen, Anna Laine, Eava-Stiina Tuittila, Harri Vasander: Spaghnum Mosses – The Stars of European Mires. Helsinki: University of Helsinki – Department of Forest Sciences, Sphagna Ky, 2018. ISBN 978-951-51-3143-0.
- Adam Stebel: Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie). Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017. ISBN 978-83-937066-3-1.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
