1963 Türkiye yerel seçimleri, 17 Kasım 1963 tarihinde yapılmıştır. 1961 Anayasası'nın kabulünden sonra yapılan ilk yerel seçimdir.
Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) gözetimi ve denetimi altında gerçekleştirilen ilk yerel seçim olan bu seçimler 1960 öncesi döneme göre pek çok yenilik içermiştir. Belediye meclisi ve il genel meclisi seçimlerinde, çoğunluk sistemi yerine ilk kez d'hondt usulü nispi temsil sistemi uygulanmıştır.[1] Aynı zamanda, belediye başkanlığı seçimleri ilk kez tek dereceli olarak yapılmıştır. Yani, belediye başkanları doğrudan halk tarafından seçilmiştir.[2] Bu yerel seçimlerden önce belediye başkanı seçilen meclis üyelerinin kendi aralarından birini belirlemesi yoluyla seçilmekteydi.
Seçimlerin Türkiye genelindeki galibi ise, 1960 Darbesi sonrası dönemde kapatılan Demokrat Parti'nin oylarına talip olan Adalet Partisi (AP) olmuştur. Adalet Partisi; İzmir dahil 40 ilin belediye başkanlıklarını kazanmıştır. Onu Ankara ve İstanbul'un da aralarında bulunduğu 25 ilde kazanan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) izledi. Adıyaman'da Yeni Türkiye Partisi (YTP) adayı, Kırşehir'de de bağımsız aday seçimi kazandı.
Ankara Belediye Başkanlığına CHP'li Halil Sezai Erkut, İzmir Belediye Başkanlığına AP'li Osman Kibar seçildi. AP'den İstanbul Belediye Başkanlığına seçilen Nuri Eroğan, Denizcilik Bankası Hukuk Müşavirliği görevinden yasal sürede istifa etmediği gerekçesi CHP'nin itirazıyla başkanlıktan düşürüldü. Yerine CHP adayı Haşim İşcan belediye başkanı oldu.[3]
Hem gerçekleştirildiği toplumsal ve siyasal atmosfer ve hem de sonuçları bakımından bu yerel seçimler, Türk siyasi hayatında, genel seçim havası estirmiştir. Öyle ki, seçim sonuçları, merkezi hükûmetin istifa etmesine yol açmıştır.[4] Seçimlerden sonra, hükûmet ortakları Yeni Türkiye Partisi (YTP) ile Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKMP) oylarının düştüğü gerekçesiyle hükûmetten çekildiler. 27. hükûmet'in istifasından sonra CHP ile bağımsız milletvekillerinin desteklediği 28. hükûmet kuruldu.
Sonuçlar
İl Genel Meclisi
1963 yerel seçimleri il genel meclisi sonuçları:[5]
Toplam Sandık | |
Kayıtlı seçmen sayısı | 13.067.911 |
Oy kullanan seçmen sayısı | 10.143.540 |
Katılım Oranı (%) | 77,6 |
Geçerli oy sayısı | 9.556.532 |
İl genel meclisleri üyesi | 1.576 |
Belediye başkanlıkları seçimi
Parti | Aldığı oy sayısı | Aldığı oy oranı | Belediye başkanlığı sayısı |
Adalet Partisi | 1.366.225 | % 45,4 | 505 |
Cumhuriyet Halk Partisi | 1.062.432 | % 35,7 | 335 |
Bağımsızlar | 306.405 | % 10,6 | 113 |
Yeni Türkiye Partisi | 109.476 | % 3,6 | 58 |
Millet Partisi | 77.741 | % 2,7 | 8 |
Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi | 47.070 | % 1,4 | 9 |
Türkiye İşçi Partisi | 17.136 | % 0,7 | 0 |
Toplam[6] | 2.986.485 | % 100,00 | 1.045 |
Belediye Başkanları
Dış bağlantılar
- YerelNET - Yerel Seçim Sonuçları 2 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ulusal Siyaset - Yerel Siyaset İlişkisi Bağlamında 1963 Yerel Seçimleri
Kaynakça
- ^ Ulusal Siyaset - Yerel Siyaset İlişkisi Bağlamında 1963 Yerel Seçimleri
- ^ Tayfun Çınar, “Yerel Seçimlerde Kent Büyüklüğü İle Oy Vermenin Yönü Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği 1963-1999”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 62, Sayı: 3, (2007), sf. 149.
- ^ "Durak, bu kez rövanşı alır". Radikal. 27 Mart 2004. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2014.
- ^ Akbulut, Ö. (2006). "Seçim sonuçlarının değerlendirmesi 1963 yılı raporu". TODAİE-YERELNET, 07.02.2006.
- ^ "Mahalli İdareler Seçimi Sonuçları" (PDF). Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
- ^ "1963 Belediye Başkanlığı Seçimi - Yerelnet". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2016.
| Türkiye'de seçimler ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
1963 Türkiye yerel seçimleri |
---|
|