Gołąbek cukrówka
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | grzyby | ||
Typ | podstawczaki | ||
Klasa | pieczarniaki | ||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | gołąbek | ||
Gatunek | gołąbek cukrówka | ||
Nazwa systematyczna | |||
Russula alutacea (Fr.) Fr Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 362 (1838) | |||
Zasięg | |||
Zasięg występowania w Europie | |||
|
Gołąbek cukrówka (Russula alutacea (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus alutaceus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1838 r. ten sam autor, przenosząc go do rodzaju Russula[1]. Ma około 30 synonimów. Niektóre z nich[2]:
- Russula alutacea var. citrinicolor R. Socha 2011
- Russula olivascens (Fr.) Fr. 1861)
Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1991 r. Wcześniej gatunek ten (i podobne) podawany był pod nazwami: gołąbek czerwonka, cukrówka, gołąbek czerwony, syrojeszka czerwona, serojeszka czerwona[3]. A. Skirgiełło podała także nazwę gołąbek oliwkowiejący dla Russula olivascens, jednak według Index Fungorum jest to synonim Russula alutacea[2].
Morfologia
- Kapelusz
- Średnica 7– 15 cm, kształt początkowo półkolisty, później coraz bardziej rozpostarty, na koniec z wklęsłym środkiem. Barwa górnej powierzchni kapelusza bardzo zmienna, najczęściej ciemnopurpurowa, winna, brązowoczerwona, z nabiegłym oliwkowobrązowo lub zielonawo środkiem. Dość często występują czerwonawe plamy. Brzeg tępy, podgięty i równy, w starszych owocnikach nieco karbowany. Skórka z górnej części kapelusza łatwo się zdejmuje (do połowy kapelusza)[4].
- Blaszki
- Grube i szerokie, czasami rozwidlone lub tworzące anastomozy. U młodych osobników kremowe, u starszych ciemnożółte[4].
- Trzon
- Wysokość 4–8 cm, grubość 1,5–3 cm, walcowaty, początkowo pełny, później watowaty, bez pierścienia. Gładki, biały, miejscami różowe smugi[4].
- Miąższ
- Gruby, jędrny, o łagodnym smaku i słabym owocowym zapachu. Ma biały kolor, tylko przy brzegu kapelusza jest żółtawy[4].
- Wysyp zarodników
- Żółty. Zarodniki szeroko elipsoidalne o powierzchni brodawkowato-siateczkowatej i rozmiarach 7–10 × 6–8,5 μm, pokryte dużymi brodawkami, które miejscami tworzą paciorkowate linie lub niepełne grzbiety. Łysinka dobrze widoczna. Podstawki 45-58 × 10,5–13 μm. Cystydy do 117 × 14,5 μm, wrzecionowate, zakończone długim i ostrym kończykiem, słabo reagujące z sulfowaniliną[4].
- Gatunki podobne
Bywa mylony z gołąbkiem oliwkowym (Russula olivacea), a także z gołąbkiem Romella (Russula romellii)[4].
Występowanie
Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i Australii[5]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający[6].
Grzyb naziemny występujący w lasach liściastych, rzadziej w iglastych, także w parkach. Rośnie na ziemi wśród liści, szczególnie pod bukami, rzadziej pod dębami. W lasach iglastych rośnie pod świerkiem pospolitym i sosną zwyczajną. Owocniki pojawiają się od lipca do października[3].
Znaczenie
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ a b Species Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ a b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 595, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ a b c d e f g AlinaA. Skirgiełło AlinaA., Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 150, ISBN 83-01-09137-1 .
- ↑ Występowanie Russula alutacea na świecie (mapa) [online], gbif.9rg [dostęp 2024-04-21] (ang.).
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 69, ISBN 83-89648-38-5 .