Gomortega keule
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | magnoliopodobne | ||
Rząd | wawrzynowce | ||
Rodzina | Gomortegaceae | ||
Rodzaj | Gomortega | ||
Gatunek | Gomortega keule | ||
Nazwa systematyczna | |||
Gomortega keule (Molina) I. M. Johnst. Contr. Gray Herb. 70:92. 1924[3] | |||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
Zasięg | |||
| |||
|
Gomortega keule – gatunek drzewa z monotypowego rodzaju Gomortega Ruiz & Pav. i monotypowej rodziny Gomortegaceae Reiche z rzędu wawrzynowców Laurales[2][3]. Jest to gatunek rzadko spotykany w środkowym Chile (regiony Biobío i Maule), gdzie występuje w cienistych lasach[4] na zboczach o ekspozycji południowej[5] w wilgotnych wąwozach[4]. Cechuje się wolnym wzrostem[5]. Gatunek zagrożony według Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych opublikowanej przez IUCN[4], głównie z powodu wylesień i nadmiernej eksploatacji lasów[5]. Słodkie owoce są w Chile uznawane za przysmak i wykorzystywane są do wyrobu marmolad i likierów. Łatwe w obróbce drewno było wykorzystywane do wyrobu wysokich jakościowo mebli[5].
Nazwa rodzajowa upamiętnia hiszpańskiego botanika i lekarza – Casimiro Gomeza Ortegę (1741–1818). Nazwa gatunkowa utworzona została z lokalnej nazwy drzewa w języku Mapuczów (keule lub queule)[5].
Morfologia
- Pokrój
- Aromatyczne drzewo[5] osiągające 30 m wysokości i 1 m średnicy pnia[6]. Kora szara[5].
- Liście
- Naprzeciwległe, ogonkowe i bez przylistków. Blaszka całobrzega, skórzasta[5].
- Kwiaty
- Drobne[2]. Zebrane w groniaste kwiatostany wyrastające w kątach liści i na szczytach pędów. Szypułki są owłosione i wsparte drobnymi, szybko odpadającymi przysadkami. Listki okwiatu w liczbie od 7 do 10 są owłosione, wyrastają spiralnie i stopniowo przechodzą w 7–13 pręcików, z których zewnętrzne mają kształt podobny właśnie do listków okwiatu, czasem z częściowo tylko wykształconymi pylnikami. Zalążnia jest dolna i tworzona przez 2–3 owocolistki. Zwieńczona jest krótką szyjką, a ta odpowiednio 2–3 znamionami[5].
- Owoce
- Żółte, jednonasienne pestkowce, wielkością podobne do awokado[5].
Systematyka
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
wawrzynowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b c d Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b Taxon: Gomortega keule. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-12-28]. (ang.).
- ↑ a b c d C.C. Echeverría C.C., S.S. Campos S.S., Gomortega keule, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-12-28] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 108-109. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ Gomortega keule. [w:] Enciclopedia de la Flora Chileana [on-line]. [dostęp 2010-12-28]. (hiszp.).
- Britannica: plant/Gomortega-keule