Jarosław Naleszkiewicz
Państwo działania | Polska | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia | 21 maja 1904 | ||
Data i miejsce śmierci | 24 grudnia 1969 | ||
Profesor nauk technicznych | |||
Alma Mater | Politechnika Warszawska | ||
Doktorat | 1934 | ||
Habilitacja | 1948 | ||
Profesura | 1955 | ||
Odznaczenia | |||
|
Jarosław Naleszkiewicz (ur. 8 maja?/21 maja 1904 w Czarnominie na Podolu, zm. 24 grudnia 1969 w Warszawie) – polski inżynier lotnictwa, oficer Armii Krajowej oraz oficer łącznikowy podczas powstania warszawskiego.
Życiorys
Wczesne lata
Urodził się 21 maja 1904 roku w Czarnocinie na Podolu, w rodzinie Alfreda i Amelii z Pawlikowskich. Od młodości wiele czasu poświęcał lotnictwu. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości w 1921 roku w Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej[1]. Cztery lata później został wysłany na praktyki do Francji, do zakładów lotniczych Lorraine i Hispano-Suiza. Po ukończeniu praktyk rozpoczął pracę dyplomową, uzyskując dyplom inżyniera mechanika w 1926 roku. Następnie wyjechał do Francji, gdzie zapisał się na studia uzupełniające na Uniwersytecie Paryskim. Rozczarowany niskim poziomem wykładów, wybrał praktyki lotnicze[2].
Lata 20. i 30.
Po ukończeniu praktyk w 1927 roku wrócił do Polski i rozpoczął pracę w Podlaskiej Wytwórni Samolotów: najpierw jako kierownik narzędziowni, potem jako konstruktor samolotów, a później jako kierownik grupy konstruktorów. Zaczął wtedy pracować nad nowymi samolotami, takimi jak: PWS-Stemal-VII, PWS-5, PWS-8, PWS-21 i PWS-24. W 1930 roku powołano go do służby wojskowej w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie, najpierw w grupie pilotażowej, a następnie w technicznej[3]. W tym czasie wraz z Adamem Nowotnym zaprojektował dwa szybowce: wyczynowy NN-1 oraz szkolno-treningowy NN-2[4]. Oba zostały zbudowane w Klubie Szybowcowym, pod kierownictwem Jana Cichockiego. NN-1 oblatał 23 października 1931 roku Adam Nowotny[5]. Drugi oblot tego szybowca odbył się cztery dni później. Wtedy oblatał go Franciszek Jach[6]. Dalsze próby tego samolotu odbywały się w Warszawie. W lecie 1931 roku wyprodukowano pierwszy egzemplarz NN-2. Potem dwie sztuki tego samolotu uczestniczyły w wyprawie do Ustianowej. Dzięki nim wyszkolono ok. 60 pilotów.
Był też konstruktorem pierwszego w Polsce szybowca bezogonowego JN-1 Żabuś II[7][8].
Od 1 maja 1933 roku Jarosław Naleszkiewicz pracował w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa. W tym okresie był także kierownikiem Referatu Kontroli Konstrukcji w stopniu radcy Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1934 roku ukazała się jego praca doktorska pt. Wytrzymałość zginanych dźwigarów sosnowych, a w 1935 roku otrzymał dyplom doktora nauk technicznych na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej[9].
W latach 1936–1937 był zatrudniony w Lubelskiej Wytwórni Samolotów. Potem przeniósł się do Wytwórni Silników nr 1 Państwowych Zakładów Lotniczych w Warszawie, cały czas pracując naukowo jako kierownik grupy obliczeniowej[9].
W roku 1938 wydał pracę pt. Działanie amortyzacji podwozia, stanowiącą podstawę do otwarcia przewodu habilitacyjnego[10]. W roku 1939 uczestniczył w Międzynarodowej Konferencji CINA w Paryżu jako przedstawiciel Polski. Przeprowadził tam wykład pt. Polski punkt widzenia w zakresie nowych przepisów wytrzymałości szybowców i samolotów. W późniejszym czasie uczestniczył także w Międzynarodowym Kongresie Badań Materiałów w Londynie. Był jedynym Polakiem, który ukończył kurs elastooptyki na Politechnice Monachijskiej. Wybuch II wojny światowej przerwał przewód habilitacyjny Naleszkiewicza.
Lata II wojny światowej.
Podczas wojny zdecydował się na wzięcie udziału w obronie Warszawy. Do wybranej jednostki w Pińsku nie został jednak przyjęty, ponieważ nie było już tam samolotów. Niedługo potem Naleszkiewicz zachorował na zapalenie płuc. Po wyzdrowieniu wrócił do Warszawy.
Nie chcąc pracować w niemieckim przemyśle wojennym, zataił swoje umiejętności naukowe i zawodowe. Od 1940 roku należał do batalionu ZWZ Dominik w Zgrupowaniu Stolica. Następnie został przeniesiony do komendy zgrupowania. Pełnił tam obowiązki szefa Działu Uzbrojenia. Organizował gromadzenie broni przechowywanej po Wojnie Obronnej Polski 1939, skup broni od niemieckich żołnierzy i akcje zdobywania broni. Podlegała mu też jednostka instruktorów nauki o broni. W roku 1941 został jednym z oficerów Armii Krajowej współpracujących razem z kpt. Arciszewskim. Uczestniczył wtedy w rozpracowaniu lotniska Okęcie i podziemnych magazynów paliwa należących do Luftwaffe, które zniszczyło lotnictwo radzieckie. Podczas okupacji hitlerowskiej pracował w wywiadzie lotniczym Komendy Głównej Armii Krajowej. Do końca wojny wygłaszał wykłady dla studentów tajnego Uniwersytetu i Politechniki Warszawskiej. Pracował także jako producent uzbrojenia. Pracownik wydziału wschodniego Sekcji Politycznej Departamentu Spraw Zagranicznych Delegatury Rządu na Kraj[11].
Powstanie Warszawskie
Podczas Powstania Warszawskiego był oficerem łącznikowym oraz dziennikarzem w powstańczej prasie, a także pełnił obowiązki administracyjne w organach Delegatury Rządu na Warszawę. Nosił pseudonimy „Jarosław” i „1269”[12]. Wraz z ludnością cywilną uciekł z powstańczej Warszawy i w drodze do Pruszkowa udało mu się zbiec, jednak kilka tygodni później został złapany przez hitlerowców i odstawiony do Pruszkowa. Stamtąd został wysłany do Konina na przymusowe prace. Po kilku dniach uciekł, chcąc znaleźć rodzinę. Gdy trafił do Częstochowy, znów wpadł w ręce Niemców. Okupant wysłał Naleszkiewicza do Piły, gdzie przydzielono go do brygady naprawy trakcji kolejowej. Ponownie uciekł nazistom - tym razem, zmierzając na wschód, napotkał oddziały radzieckie. Był więźniem obozu jenieckiego - przebywał w Stalagu XI B/Z w Bergen-Belsen, barak 198[12].
Po wojnie
W kwietniu 1945 roku został zmobilizowany do Wojska Polskiego. Pełnił tam obowiązki polskiego zastępcy dowódcy wyszkolenia Mieszanego Pułku Lotniczego Ćwiczebno-Szkolnego w Radomiu. Po zdemobilizowaniu pod koniec 1945 roku, rozpoczął pracę na Politechnice Gdańskiej, gdzie był zatrudniony do 1957 roku[13]. W 1948 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego, następnie profesora nadzwyczajnego, a w 1955 roku tytuł profesora zwyczajnego[14]. W 1958 roku objął Katedrę Aerodynamiki i Budowy Samolotów Wojskowej Akademii Technicznej, gdzie pracował do końca życia[15].
Od 1951 roku był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W latach 1956–1959 był członkiem Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a od 1959 roku był członkiem Rady Naukowo-Ekonomicznej przy ministrze Żeglugi i Gospodarki Wodnej. W 1958 był członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej[16].
Był żonaty z Anną z domu Ciecierską, miał syna Ryszarda[17].
Zmarł w Warszawie 24 grudnia 1969 roku, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B19-8-5)[18].
Konstrukcje
- PWS-Stemal-VII, 1928
- PWS-21, 1928
- PWS-5, 1928
- PWS-8, 1929
- PWS-24, 1930
- NN-1, 1931
- NN-2, 1931
- NN-2 Bis, 1932
- JN-1 Żabuś II, 1932
Ordery i odznaczenia
- Złoty Krzyż Zasługi (16 lipca 1954)[19]
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (23 maja 1955)[20]
Źródło:[17].
Nagrody
- Nagroda Państwowa III stopnia za osiągnięcia w badaniach nad wytrzymałością konstrukcji drewnianych (1952)[21]
- Nagroda Ministra Szkolnictwa Wyższego (1954)
- Nagroda Naukowa im. Maksymiliana Tytusa Hubera (1957)
Przypisy
- ↑ Skrzydlata Polska 1971 ↓, s. 12.
- ↑ Chwałczyk 1985 ↓, s. 105-106.
- ↑ Demidowicz 2005 ↓, s. 156.
- ↑ Glass 1977 ↓, s. 375-377.
- ↑ ŁukaszŁ. Prusak ŁukaszŁ., Jak w Dęblinie szybowce budowali, „Twój Głos - serwis informacyjny”, 3 czerwca 2015 [dostęp 2019-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-28] .
- ↑ Ukradł samolot by powstańcy w Wapnie mięli się czym bronić - Moje Pałuki - informacje, turystyka [online], mojepaluki.pl [dostęp 2019-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-19] .
- ↑ Historia Lotnictwa Polskiego [online], www.shinden.org [dostęp 2019-02-18] .
- ↑ Glass 1977 ↓, s. 377.
- ↑ a b Chwałczyk 1985 ↓, s. 113.
- ↑ Chwałczyk 1985 ↓, s. 114.
- ↑ Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, Warszawa 2003, s. 281.
- ↑ a b Powstańcze Biogramy - Jarosław Naleszkiewicz [online], www.1944.pl [dostęp 2019-02-19] (ang.).
- ↑ Skrzydlata Polska 1971 ↓, s. 13.
- ↑ MarianM. Kwapisz MarianM., Historia gdańskiego środowiska matematycznego, Gdańsk, 2 stycznia 2013 .
- ↑ Demidowicz 2005 ↓, s. 157.
- ↑ Członkowie założyciele [online], Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, 5 lutego 2018 [dostęp 2024-07-24] (pol.).
- ↑ a b Demidowicz 2005 ↓, s. 158.
- ↑ Miejsce pochówku. [dostęp 2018-08-29].
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1566 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za wybitne zasługi w dziedzinie nauki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 112, poz. 1450 - Uchwała Rady Państwa z dnia 23 maja 1955 r. nr 0/810 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
- ↑ Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 6, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-07-24].
Bibliografia
- Tadeusz Malinowski. Pochwała pracowitości. Wspomnienie o Jarosławie Naleszkiewiczowi. „Skrzydlata Polska”. 6/1971, 7 luty 1971. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Tadeusz Chwałczyk: Podlaskie skrzydła. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985. ISBN 83-03-00900-1.
- Tomasz Demidowicz: Lotnicy Podlasia. Słownik Biograficzny. Biała Podlaska: Donatech, 2005. ISBN 83-916055-3-1. OCLC 297531428.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
Linki zewnętrzne
- Biogram powstańczy w bazie Muzeum Powstania Warszawskiego