Komisja Rządu Tymczasowego Wielkiego Księstwa Litewskiego

Wielkie Księstwo Litewskie

Grand-duché de Lituanie
Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė
Велїкое кнꙗзство Лїтовское

1812
Herb Flaga
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna, rząd tymczasowy
Stolica	Wilno
Data powstania	1 lipca 1812
Data likwidacji	5-14 grudnia 1812
Władca	Fryderyk August I
Premier	Stanisław Sołtan
Powierzchnia	176 199 km²
Populacja (1812) • liczba ludności	ok. 4 miliony
Język urzędowy	polski, francuski
Religia dominująca	katolicyzm (na zachodzie), prawosławie (na wschodzie)
brak współrzędnych

Komisja Rządu Tymczasowego Wielkiego Księstwa Litewskiego, Komisja Rządząca Tymczasowa Litewska – organ tymczasowej administracji ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego wyzwolonych przez oddziały Wielkiej Armii w czasie wojny z Rosją w 1812. Powołana 1 lipca 1812 rozkazem dziennym cesarza Francuzów Napoleona I Bonaparte. Do głównych jej zadań należało stworzenie litewskich sił zbrojnych oraz zapewnienie aprowizacji wojskom napoleońskim.

Prezesi:

• Józef Sierakowski (p. o. do 18 lipca 1812)
• Stanisław Sołtan (od 18 lipca do 24 sierpnia 1812)
• Dirk van Hogendorp (od 24 sierpnia do września 1812)
• Stanisław Sołtan (od 29 września 1812 do lipca 1813)

Sekretarz generalny:

• Józef Ignacy Kossakowski

Członkowie:

• Louis Pierre Édouard Bignon (rezydent francuski)
• Franciszek Jelski
• Aleksander Stanisław Potocki (od 7 lipca 1812)
• Karol Prozor (do 8 września 1812)
• Aleksander Antoni Sapieha
• Jan Śniadecki (od 7 lipca 1812)
• Józef Sierakowski
• Ignacy Tyzenhauz (od września 1812)

Nadzór nad komisją sprawował były rezydent francuski w Księstwie Warszawskim komisarz Louis Pierre Édouard Bignon. Faktyczą władzę sprawował jednak holenderski generał Dirk van Hogendorp, były gubernator Jawy, mianowany gubernatorem Wilna.

Napoleon wbrew pokładanym w nim przez Konfederację Generalną Królestwa Polskiego nadziejom nie przywrócił państwowości polskiej na ziemiach polsko-litewskich. Powołał na terenach wyzwolonych jedynie administrację tymczasową, unikając tym samym rozstrzygnięć ostatecznych do czasu pokonania Rosji. Józef Wybicki, wysłany 11 lipca do Wilna z deputacją Rady Generalnej Konfederacji bezskutecznie zabiegał u cesarza o ogłoszenie przywrócenia Królestwa Polskiego, także na ziemiach zabranych.

Dopiero 14 lipca 1812 komisja ta formalnie podporządkowała się Radzie Generalnej Konfederacji Królestwa Polskiego. Po wkroczeniu wojsk rosyjskich na ziemie litewskie pod koniec 1812, działała formalnie poza Litwą.

• Janusz Iwaszkiewicz Litwa w roku 1812, Warszawa-Kraków 1912
• Marian Kukiel Wojna 1812 roku, Kraków 1937
• A. Rembowski, Konfederacja Generalna i pospolite ruszenie w roku 1812, „Biblioteka Warszawska”, t. 1, 1896, z. 3, s. 478–514, t. 2, 1896, z. 1, s. 67–86
• Władysław Zajewski Józef Wybicki Warszawa 1983