Ludwik Karol Teichmann
Data i miejsce urodzenia | 6 września 1823 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 24 listopada 1895 | ||
Profesor nauk medycznych | |||
Specjalność: anatomia i medycyna sądowa | |||
Alma Mater | |||
Doktorat | 15 grudnia 1855 | ||
Habilitacja | 24 lipca 1859 | ||
Profesura | 1861 | ||
Polska Akademia Umiejętności | |||
Status | wiceprezes | ||
Rektor UJ | |||
Uczelnia | Uniwersytet Jerzego Augusta w Getyndze | ||
|
Ludwik Karol Teichmann także: Teichmann-Stawiarski (ur. 6 września 1823 w Lublinie, zm. 24 listopada 1895 w Krakowie[1]) – polski lekarz anatom, odkrywca nowej drogi badań w medycynie sądowej (kryształków heminy, zwanych kryształkami Teichmanna)[2], kalwinista. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w roku akademickim 1877/1878. Wiceprezes Polskiej Akademii Umiejętności w latach 1878–1890.
Życiorys
Był bratankiem krakowskiego pastora ewangelicko-reformowanego Fryderyka Jakuba Teichmanna, a synem lekarza Jakuba Władysława Teichmanna (zm. 1825) i Tekli Olszewskiej (1785–1825). Szkoły średnie skończył w Radomiu, studiował najpierw teologię ewangelicką na Uniwersytecie Dorpackim, by wzorem przodków zostać pastorem kalwińskim. Podobno planom tym przeszkodził pojedynek, w którym Ludwik Karol wziął udział. By uniknąć rosyjskich represji w 1850 roku Ludwik Karol wyjechał na zachód i zaczął studiować medycynę na uniwersytetach w Heidelbergu i w Getyndze, 15 grudnia 1855, ukończywszy studia lekarskie otrzymał tytuł doktora medycyny, chirurgii i położnictwa. W dniu 24 lipca 1859 uzyskał veniam legendi w zakresie anatomii i fizjologii, co było równoznaczne z habilitacją a także otworzyło mu drogę do profesury nadzwyczajnej. W 1861 zdecydował się opuścić Getyngę i przyjechał do Krakowa, by objąć Katedrę Anatomii Patologicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1868 roku, po ustąpieniu prof. Antoniego Kozubowskiego przeszedł na Katedrę Anatomii Opisowej UJ. W 1872 Teichmannowi powierzono godność dziekana Wydziału Lekarskiego UJ, a w 1877 roku obrano go rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Jego badania naczyń limfatycznych cieszyły się uznaniem środowiska lekarskiego, a za preparaty anatomiczne otrzymał nagrody na wystawach powszechnych w Paryżu i Wiedniu.
W 1853 odkrywca heminy (chloroheminy, kryształków Teichmanna): krystalicznej postaci barwnika krwi. Dopiero od momentu tego odkrycia polskiego uczonego była możliwa jednoznaczna ocena plam pozostawionych na miejscu przestępstwa, jako pochodzących od człowieka lub będących wynikiem działania innych substancji[2]. Badania Teichmanna otworzyły drogę dla wszystkich późniejszych chemicznych badań nad hemoglobiną[2].
Ogłosił obszerne dzieło z 18 tablicami Das Saugadersystem (Lipsk, 1861), a także liczne rozprawy, jak Über das Hämatin (w „Henles Zeitschrift für Ration. Medizin”, 1856), Badania anatomiczne w przedmiocie objętości komórek sercowych (w „Roczniku Towarzystwa Naukowego Krakowskiego”, t. VIII, 1864), O wartości niektórych nowszych badań chłonic, tudzież naczyniach limfatycznych krtani (tamże, t. XIX, 1871). Do dzieła autorstwa Luschki Der Kehlkopf des Menschen (Tybinga, 1871) opracował rozdział o naczyniach limfatycznych krtani.
W zawartym w 1862 roku małżeństwie z Anną Loebenstein (1839–1913) miał cztery córki i dwóch synów (zmarłych bezpotomnie). Córka Helena (1864–1944?), po mężu baronowa Lesser, została zamordowana (z dwiema córkami) podczas powstania warszawskiego.
W 1894 roku Teichmann przeszedł w stan spoczynku z tytułem radcy dworu. Cierpiał już wówczas na postępująca chorobę nowotworową, która go ostatecznie pokonała. Pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera W płn.-zach.)[3].
Przypisy
- ↑ Ludwik Karol Teichmann Doktor Medycyny, profesor i były Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego [...] urodzony w Lublinie d. 16 września 1826 r., oddał Bogu ducha [...] dnia 24 listopada 1895 roku, Kraków 1895 .
- ↑ a b c WeronikaW. Bryła WeronikaW., Zarys historii nauk kryminalistycznych na ziemiach polskich, „Pharmacopola”, 2 (6), 2023, s. 49–76 [dostęp 2023-10-09] .
- ↑ Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 295, ISBN 978-83-233-4527-5 .
Bibliografia
- Dzieje anatomii w Polsce, Katedra Historii Medycyny CM UJ
- Reprezentanci nauk medycznych, zmarli członkowie AU w Krakowie, PAU, TNW i PAN, Katedra Historii Medycyny UJ CM
Linki zewnętrzne
- Publikacje Ludwika Karola Teichmanna w bibliotece Polona
- p
- d
- e
- ↑ a b c d e f g h i j k l Pełniący funkcję rektora w zastępstwie.
- ↑ Od 1805 do 1809 Uniwersytet połączony z Uniwersytetem Lwowskim i zgermanizowany, 1809 repolonizacja po włączeniu Krakowa do Księstwa Warszawskiego.
- ↑ W latach 1853–1860 rektorów nie wybierano, Uniwersytetem kierował mianowany przez rząd kurator.
- ↑ Sprawował obowiązki rektora Tajnego Uniwersytetu.
- PWN: 3986014